Niesteroidowe leki przeciwzapalne- jak zażywać je bezpiecznie?

Niektóre niesteroidowe leki przeciwzapalne są dostępne bez recepty. Można je nabyć nie tylko w aptece, ale też w supermarkecie czy na stacji benzynowej. Sytuacja ta sprawia mylne wrażenie, że są one całkowicie bezpieczne. Tymczasem dobór leku z tej grupy powinien być poprzedzony dokładną analizą stanu zdrowia pacjenta, reakcji na leki stosowane w przeszłości oraz możliwości wystąpienia interakcji z innymi lekami przyjmowanymi równolegle.

mgr farmacji Anna Krzymińska
Kierownik Apteki Damiana przy Centrum Medycznym Damiana

Niektóre niesteroidowe leki przeciwzapalne są dostępne bez recepty. Można je nabyć nie tylko w aptece, ale też w supermarkecie czy na stacji benzynowej. Sytuacja ta sprawia mylne wrażenie, że są one całkowicie bezpieczne. Tymczasem dobór leku z tej grupy powinien być poprzedzony dokładną analizą stanu zdrowia pacjenta, reakcji na leki stosowane w przeszłości oraz możliwości wystąpienia interakcji z innymi lekami przyjmowanymi równolegle.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) to duża i zróżnicowana grupa leków o podobnym mechanizmie działania, do której należą popularne substancje, takie jak kwas acetylosalicylowy, ibuprofen, naproksen czy ketoprofen. Oprócz działania przeciwzapalnego posiadają one również właściwości przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Aby dokonać odpowiedniego spośród nich wyboru w sytuacji, kiedy wizyta u lekarza jest niemożliwa, warto skonsultować się z farmaceutą. Pomocna będzie także znajomość kilku uniwersalnych zasad, którymi należy się kierować, stosując NLPZ.

MECHANIZM DZIAŁANIA

Mechanizm działania NLPZ wiąże się ogólnie z hamowaniem syntezy prostaglandyn, co jest wynikiem wpływu na enzym o nazwie cyklooksygenaza, który w organizmie występuje w dwóch izoformach: COX-1 (cyklooksygenaza konstytutywna) oraz COX-2 (cyklooksygenaza indukowana). Większość NLPZ hamuje zarówno COX-1, jak i COX-2, przy czym z zablokowaniem pierwszej formy wiąże się wystąpienie działań niepożądanych. Rezultatem wpływu leku na COX-2 jest natomiast działanie przeciwzapalne.

UNIWERSALNE ZASADY

Część leków z grupy NLPZ jest dostępna wyłącznie na receptę. Zasady ich stosowania pozostają jednak uniwersalne, podobnie jak ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Lekarz dobiera lek po dość szczegółowym wywiadzie pozwalającym wybrać ten, który będzie najbezpieczniejszy w danej sytuacji. Niestety, skuteczność preparatu można ocenić dopiero po jego podaniu. Co istotne, NLPZ wykazują tak zwany efekt pułapowy, a to oznacza, że po przekroczeniu określonej dawki nie zwiększają swojej skuteczności przeciwzapalnej i przeciwbólowej, podnoszą natomiast ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Błędem jest stosowanie kilku różnych leków z tej grupy naraz. To również nie podnosi skuteczności terapeutycznej, a zwiększa prawdopodobieństwo pojawienia się efektów ubocznych. W przypadku silnego bólu NLPZ można łączyć z paracetamolem, metamizolem lub opioidami.

PODZIAŁ I PORÓWNANIE NLPZ

• Klasyczne NLPZ
  Do klasycznych NLPZ zalicza się kwas acetylosalicylowy, ibuprofen, diklofenak, naproksen i ketoprofen. Substancje te obarczone są największym ryzykiem działań niepożądanych. Wykazują istotny wpływ na krzepliwość krwi i stwarzają zagrożenie wystąpienia astmy oskrzelowej. Podczas ich stosowania wskazane jest dodatkowo przyjmowanie leków z grupy IPP (omeprazol, pantoprazol).
   
• Preferencyjne inhibitory COX-2
  Wśród preferencyjnych inhibitorów COX-2 występuje nimesulid i meloksykam. Leki te są bezpieczniejsze dla układu pokarmowego. W razie konieczności mogą być stosowane u osób z chorobami układu sercowo-naczyniowego. Nimesulidu nie należy przyjmować dłużej niż 14 dni ze względu na hepatotoksyczność.
   
• Wybiórcze inhibitory COX-2, tzw. koksyby
  Do wybiórczych inhibitorów COX-2 należy celekoksyb. Leki z tej grupy charakteryzują się najmniejszą ilością działań niepożądanych. Niewskazane są jednak u osób z chorobami układu sercowo-naczyniowego.

DECYDUJĄCY WYBÓR

Jak łatwo wywnioskować, wybór odpowiedniego leku ma kluczowe znaczenie dla powodzenia terapii. Metodą zwiększającą skuteczność leczenia i zmniejszającą ryzyko działań niepożądanych jest stosowanie enancjomerów NLPZ. Należą do nich prawoskrętne izomery ketoprofenu i ibuprofenu – deksketoprofen i deksibuprofen. Substancje te mają silne działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne, co pozwala na redukcję dawek, a w konsekwencji zmniejsza ryzyko polekowych działań niepożądanych.

CENTRUM MEDYCZNE DAMIANA
AL. ZJEDNOCZENIA 36
TEL. 22 566 22 22