Choroba Heinego-Medina - sposoby zakażenia, objawy choroby, szczepionka na polio Warszawa

Data publikacji: 26.04.2019 ,Data aktualizacji: 04.08.2022
Czas czytania: 9 minut
szczepionka na polio warszawa

„Polios”, „myleos” i „itis” – ta kombinacja greckich słów i łacińskiego przyrostka, tworząca ostatecznie nazwę „poliomyelitis”, odnosi się do jednej z najpoważniejszych chorób wirusowych – polio, inaczej choroby Heinego-Medina.

Na czym polega choroba Heinego-Medina, jakie są jej objawy i dlaczego warto zaszczepić się na polio? Przeczytaj artykuł przygotowany przez naszych Ekspertów i umów szczepienie przeciw polio w Centrum Medycznym Damiana. 

ZADZWOŃ

 

Spis treści:

Czym jest Choroba Heinego-Medina?

Choroba Heinego-Medina nazywana jest również „ostrym nagminnym porażeniem dziecięcym”, „paraliżem dziecięcym”, „zapaleniem rogów przednich rdzenia kręgowego”, a dawniej „niemocą kończyn dolnych”. Przyjęło się stosowanie nazwy poliomyelitis, odnoszącej się do grecko-łacińskiego tłumaczenia stanu zapalnego istoty szarej, która synonimicznie określana jest skrótem polio.

Polio to ostra, wirusowa choroba zakaźna, zaliczana do chorób wieku dziecięcego, wywoływana jednym z trzech rodzajów dzikiego wirusa Polio (ang. wild poliovirus, WPV) lub rzadko występującym wirusem polio wywodzącym się ze szczepionki. Istnieje jeszcze forma zmutowanego wirusa cVDPV, który również przyczynia się do poważnych zmian w neuronach ruchowych.

Poliomyelitis jest wywoływane przez ludzki enterowirus zwany wirusem polio, który może przyczynić się do nieodwracalnych zmian w układzie nerwowym oraz trwałego porażenia mięśni. Choroba Heinego-Medina i jej powikłania są groźne zarówno dla dzieci, jak i młodzieży oraz osób dorosłych, zwłaszcza przy współistniejących, innych chorobach przewlekłych.

Choć większość zakażeń WPV przebiega bezobjawowo lub wywołana polio infekcja jest słaba i utajona z nieznacznie występującymi objawami, w części przypadków wirus wywołuje zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i ciężkie porażenia systemu nerwowego oraz mięśniowego.

Choroba Heinego-Medina jest infekcją jelitową, przenoszoną z jednej osoby na drugą poprzez kontakt z wydalinami i wydzielinami chorego. Wirus rozprzestrzenia się również drogą kropelkową, poprzez zabrudzoną żywność, wodę czy przekazywane z rąk do rąk przedmioty. Nie bez powodu polio nazywana jest „chorobą brudnych rąk”, której czynnikiem zapalnym są niedostatecznie przestrzegane zasady higieny.

Choroba Heinego-Medina cechuje się różną zakaźnością, czyli zdolnością patogenu do wywołania infekcji, w zależności od typu serologicznego poliowirusa (typ 1, 2 i 3).

Serotyp 1 polio to najczęściej wywołujący epidemię wirus, przyczyniający się do ciężkich postaci porażennych. Typ 2 WPV uznawany jest za endemiczny, czyli jako wirus wywołujący chorobę zakaźną został całkowicie zwalczony na całym świecie. Serotyp 3 polio najprawdopodobniej również zostanie wyeliminowany w populacji światowej.

Obok dzikiego wirusa polio WPV, do zakażenia może dojść w wyniku krążącego, zmutowanego poliowirusa pochodzenia szczepionkowego VDP lub cVDPV. Ostatnie lata pokazują wzrost zachorowalności na cVDPV spowodowany niższym wskaźnikiem szczepienia na polio w społeczeństwie, a dzieje się tak pomimo skutecznej walki z dzikim wirusem polio (mierzonej sukcesem – przerwaniem transmisji WPV).

O tym, dlaczego polio zaliczane jest do chorób groźnych, świadczy fakt, że wirus atakuje zwoje nerwowe i mięśnie, których paraliż prowadzić może do kalectwa. W przypadku, gdy dochodzi do porażenia, zaatakowane mogą być zarówno mięśnie kończyn dolnych, górnych, jak i te, odpowiadające za prawidłowe funkcjonowanie układu oddechowego.

ZADZWOŃ

 

Historia choroby

Jakob Heine (1800-1879), niemiecki ortopeda, po raz pierwszy opisał polio jako jednostkę chorobową w wieku 40 lat. Z kolei 50 lat później, Karl Oskar Medin (1847-1927) szwedzki pediatra, opublikował raport o epidemicznym charakterze tej choroby.

W pierwszej połowie XX wieku, Amerykanie stosowali prostą zasadę na wypadek epidemii polio „brud jest Twoim wrogiem, a czystość Twoim celem”, dlatego w ramach walki z ostrą chorobą zakaźną – którą bez wątpienia jest polio – w historii znajdujemy opisy ograniczeń dotyczących zgromadzeń, organizowania imprez publicznych, izolacji, a także sposoby intensywnego stosowania środków chemicznych DDT (pestycydów) w nieskanalizowanych toaletach.

Dwie daty w historii choroby Heinego-Medina odznaczają się szczególnie – rok 1916 w Nowym Jorku, w którym epidemia polio przyczyniła się do przymusowej kwarantanny i izolacji znacznej części społeczeństwa – dzieci chorowały, umierały lub trwale stawały się kalekami, a w szpitalach stosowano „żelazne płuca”, które ratowały życie chorym z porażeniem mięśni oddechowych.

Drugą datą jest rok 1952, ogłoszony „rokiem plagi”, najgorszym w historii poliowirusa, który przyczynił się do wielu przedwczesnych śmierci i tysięcy niepełnosprawności wywołanych paraliżem mięśni i dysfunkcji układu nerwowego.

Do wyprodukowania szczepionki przeciwko wirusowi polio przyczyniło się trzech naukowców:

  • Albert Bruce Sabin – twórca szczepionki produkowanej z osłabionego żywego wirusa; 
  • Hilary Koprowski – niezależnie od Alberta Sabina, twórca szczepionki produkowanej z osłabionego żywego wirusa; 
  • Jonas Edward Salk i współpracownicy – twórcy szczepionki otrzymanej z wirusa inaktywowanego chemicznie.

Szczepionka przeciwko polio od lat ratuje życie i zdrowie populacji ludzkiej. Choć nadal istnieje ryzyko pojawienia się choroby, zwłaszcza w przypadku osób nieszczepionych i w krajach rozwijających się, należy pamiętać, że od 1988 roku prowadzony jest ogólnoświatowy Program Eradykacji (zwalczania choroby) Poliomyelitis, dzięki któremu dążymy do całkowitej eliminacji wirusa z powierzchni ziemi.

Statystyki zachorowań w Europie i na Świecie

Zakażenie i pełen obraz choroby Heinego-Medina jest statystycznie coraz mniej prawdopodobny, zważywszy na fakt obecnego rozpowszechnienia się choroby. Stało się za sprawą większej świadomości, jakości nadzoru epidemiologicznego i przymusowi szczepień, które przeciwko poliowirusowi wpisane są w Polsce na listę obowiązkowych szczepień w wieku dziecięcym.

Można stwierdzić, że choroba Heinego-Medina przeszła do historii, a największe, poczynione przez nią w wieku XX szkody, są dla przyszłych pokoleń przestrogą i czyhającym, choć uśpionym zagrożeniem. Szacuje się, że zmniejszona zachorowalność w Polsce i na świecie wynosi satysfakcjonujące 99%, a to oznacza, że szczepione dzieci i ich rodzice mogą obecnie spać spokojnie.

Jednak ten statystyczny 1% to wciąż obecne, pojedyncze (choć liczone w tysiącach) przypadki polio na świecie, głównie w krajach rozwijających się. Z danych WHO wynika, że od 1988 r., z około 350.000 przypadków polio zgłoszonych w ponad 125 krajach endemicznych, liczba zachorowań spadła do 175 zgłoszonych przypadków w roku 2019. 

Z danych Global Polio Eradication Initiative (GPEI) wynika, że w pierwszej połowie 2022 roku zanotowano 20 przypadków choroby Heinego-Medina wywołanego wirusem WPV1 (Pakistan, Mozambik, Afganistan, Malawi), 15 przypadków cVDPV1 (Madagaskar, Mozambik), 536 przypadków cVDPV2 (Ghana, Benin, Niger, Nigeria, Czad, Demokratyczna Republika Kongo, Algieria, Mozambik, Jemen, Senegal, Kamerun, Erytrea, Somalia, Togo, Etiopia, Ukraina) i jeden przypadek cVDPV3 w Izraelu.

Jak apeluje Instytut Zdrowia Publicznego, dopóki na świecie istnieją przypadki zachorowania, konieczne jest kontynuowanie szczepień według zaleceń, by nie dopuścić do nawrotu choroby i jej rozpowszechnienia. Jednym z kluczowych obowiązków osób podróżujących do krajów tropikalnych i rozwijających się, jest sprawdzenie zalecanych i obowiązkowych szczepień ochronnych przed wyjazdem.

Jak można zarazić się wirusem polio?

Niebezpieczeństwo, które związane jest z chorobami zakaźnymi, to ryzyko utraty własnego zdrowia, a nawet życia. Specyfika choroby Heinego-Medina wiąże się z realnym narażeniem osób z otoczenia na poliwirus i jego przykre konsekwencje.

Do zarażenia polio dochodzi poprzez bezpośredni kontakt z chorym drogą kropelkową lub zainfekowanymi przedmiotami. Nazwa „choroba brudnych rąk” odnosi się do znaczenia higieny, której nieprzestrzeganie zwiększa ryzyko zachorowania.

Wirus Heinego-Medina dostaje się do organizmu przez nos lub usta, skąd wędruje układem pokarmowym do końcowego jego odcinka i tam zostaje wydalany wraz z kałem. Wirus namnaża się w węzłach chłonnych, migdałkach i jelicie cienkim.

Drugą możliwością, występującą nieczęsto, jest przedostanie się wirusa poprzez krwioobieg, do ośrodkowego układu nerwowego, w którym wywołane uszkodzenia prowadzą do niedowładu lub porażenia mięśni w wyniku uszkodzenia neuronów ruchowych pobudzających ruchy włókien mięśniowych.

U chorego na polio może – lecz nie musi – rozwinąć się ostre zakażenie, jednak ryzyko zaatakowania układu nerwowego oraz powikłania choroby są na tyle poważne, że m.in. w Polsce obowiązuje nakaz szczepienia przeciwko polio dzieci do 6 roku życia. Szczepienie jest najskuteczniejszym sposobem prewencji w zapobieganiu poważnej chorobie wywołanej poliowirusami.

Niezależnie od tego, jak słaba mogła być infekcja i jej objawy, udowodniono, że zarażona poliwirusem osoba jest jej nosicielem.

Szczepionka na polio Warszawa

Według obowiązującego kalendarza szczepień ochronnych w Polsce szczepionka przeciwko Poliomyelitis to inaktywowana (zabita) szczepionka przeciw wirusowi podawana we wstrzyknięciu preparatem o nazwie IPV (ang. Inactivated Polio Vaccine).

Do uzyskania pełnej ochrony wskazane jest podanie 4 dawek szczepionki:

  • w 3-4 miesiącu życia dziecka;
  • w 5-6 miesiącu życia dziecka;
  • w 16-18 miesiącu życia;
  • przypominająco w 6 roku życia dziecka.

Osoby dorosłe, zaszczepione w dzieciństwie, powinny przyjąć pojedynczą dawkę przypominającą szczepionki inaktywowanej przeciwko polio. Istnieje również możliwość przyjęcia szczepionki skojarzonej, która zapewnia jednoczesną ochronę przeciw chorobom takim jak: polio, błonica, tężec i krztusiec.

Gdzie zaszczepić się przeciw polio w Warszawie? Szczepienie można wykonać w każdej placówce Centrum Medycznego Damiana. 

UWAGA! Przed wykonaniem szczepienia wymagana jest konsultacja kwalifikująca z lekarzem. 

ZADZWOŃ

 

Choroba Heinego-Medina – objawy

Objawy polio mogą być nieswoiste (wieloznaczne), a sam przebieg infekcji słaby lub utajony. Nieznaczne bóle głowy, dreszcze czy nudności mogą świadczyć o zakażeniu chorobą polio i rozpoczętym w organizmie procesie namnażania się wirusa. Jednak znaczna część osób zakażonych polio przechodzi infekcję bezobjawowo.

Polio może wchodzić w interakcje z chorym na dwa sposoby, dlatego zagrożeniem dla zdrowia jest:

  • zakażenie polio nieobejmujące ośrodkowego układu nerwowego (mózgu i rdzenia kręgowego), które powoduje chorobę o łagodnym przebiegu i objawach (średnio 99% przypadków);
  • zakażenie obejmujące ośrodkowy układ nerwowy, które może powodować paraliż (zazwyczaj mniej niż 1% zarażonych osób).

Okres wylęgania się choroby Heinego-Medina trwa od 3 do 35 dni, w tym:

  • od 3 do 6 dni dla postaci bez porażeń;
  • od 7 do 21 dla postaci porażennej.

Wirus polio rozprzestrzenia się drogą fekalno-oralną, z rąk do rąk, przy braku odpowiedniej higieny. Polio przedostający się przez nos lub usta trafia do dolnego odcinka, przewodu pokarmowego – jelita cienkiego, w którym się namnaża, dlatego zakażone osoby przenoszą wirusa polio do środowiska przez okres kilku tygodni od zainfekowania.

W obszarach o niskich warunkach sanitarnych, braku odpowiedniej higieny i nieskanalizowanych toaletach, wirus rozprzestrzenia się w społeczności bardzo szybko, ponieważ osoby zarażone wydalają wirusa z kałem nawet do 6 tygodni. Okres największej zakaźności występuje od kilku dni przed pojawieniem się pierwszych objawów choroby do 3-4 tygodni po ich wystąpieniu.

Objawy zarażenia wirusem polio to:

  • gorączka lub stan podgorączkowy;
  • ból głowy;
  • nudności;
  • wymioty;
  • brak apetytu;
  • zapalenia gardła;
  • dreszcze;
  • osłabienie i poczucie ogólnego rozbicia;
  • nieżyt żołądkowo-jelitowy;
  • niesymetryczne porażenie wiotkie mięśni;
  • osłabienie funkcjonowania mięśni;
  • uczucie sztywności karku i pleców;
  • zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych;
  • parestezje;
  • trwałe porażenie mięśni;
  • niewydolność mięśni oddechowych.

Poważny stan pacjenta i brak odpowiedniego leczenia w przypadku wiremii wtórnej (gdy infekcja nie zostanie przez organizm zwalczona), prowadzi do rozprzestrzenienia się wirusa polio po organizmie, szczególnie w obrębie ośrodkowego układu nerwowego wywołując objawy takie jak:

  • aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych;
  • postaci porażennej;
  • postaci opuszkowej;
  • postaci opuszkowo-rdzeniowej;
  • zapalenia mózgu;
  • zespołu porażennego;

W przypadku ciężkiego przebiegu poliomyelitis, choroba zagraża zdrowiu i życiu Pacjenta, może prowadzić zarówno do trwałego kalectwa, jak i zgonu. Obowiązkowe i refundowane szczepienie przeciwko polio jest jedynym ratunkiem przed tą groźną chorobą zakaźną.

Leczenie polio

Leczenie choroby Heinego-Medina klasyfikowane jest do sposobów leczenia objawowego, w którym Pacjent otrzymuje odpowiednie środki przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe. Nie istnieje skuteczny lek, dzięki któremu możliwe jest pełne wyzdrowienie Pacjenta po zakażeniu wirusem polio. Brak leków jest jednym z głównych powodów, dla których w Polsce szczepienie profilaktyczne przeciwko poliomyelitis jest obowiązkowe.

Pacjenci, u których choroba przebiega objawowo, poddawani są długotrwałej terapii rehabilitacyjnej z elementami fizykoterapii. Porażenie mięśni oddechowych u pacjenta może wymagać podłączenie go do respiratora, którego dawniej zastępowały tzw. „żelazne płuca” urządzenie ratujące pacjentom życie.

Czy Chorobę Heinego-Medina można wyleczyć?

W przypadku zakażenia wirusem polio, w większości objawy choroby ustępują zwykle do 2 tygodni od ich pojawienia się – jednak chory wydala wraz z kałem aktywne wirusy nawet do 6 tygodni od zakażenia.

Z powodu braku leku na polio, w przypadku ciężkiego przebiegu choroby z jednoczesnym porażeniem mięśni, leczenie objawowe i podtrzymujące jest jedynym ratunkiem dla chorego. Gdy w wyniku zakażenia dochodzi do zapalenia mózgu czy postaci opuszkowo-rdzeniowej z zajęciem rdzenia kręgowego i podstawy mózgu, należy liczyć się z możliwością trwałego kalectwa, a nawet zgonem Pacjenta.

O ile pełne wyleczenie nie jest możliwe, ponieważ do chwili obecnej nie wynaleziono leku na polio, o tyle możliwe jest zaleczenie powstałych w wyniku polio zaburzeń. Zatrzymanie procesu rozwoju choroby odbywa się poprzez leczenie podtrzymujące i objawowe, w którym chory otrzymuje odpowiednią farmakoterapię (m.in. leki przeciwbólowe, przeciwzakrzepowe, przeciwgorączkowe).

Szacuje się, że w przypadku porażeń mięśni, część niedowładów może się cofnąć w ciągu 1-2 lat od pojawienia się pełnych objawów choroby.

Leczenie postaci porażennych polega na ograniczeniu i łagodzeniu objawów, wykonywaniu zabiegów, rehabilitacji i fizykoterapii, czyli stymulacji mięśni i ich rozluźniania lekami przeciwskurczowymi. Poprawa mobilności łagodzi objawy choroby, jednak ten sposób leczenia nie odwróci powstałego w wyniku polio trwałego paraliżu.

Wirus polio - powikłania

W krótkim odstępie czasu powikłaniem choroby może być ogólne osłabienie organizmu, tak jak ma to miejsce w przypadku zakażenia innymi chorobami wirusowymi. By móc powrócić do pełni zdrowia, zaleca się więc oszczędny tryb życia.

Częściowe porażenie mięśni nie tylko uniemożliwia dotychczasowe funkcjonowanie chorego, ale może stać się przyczyną trwałego kalectwa. Warto pamiętać, że istnieje jednak szansa na powrót do pełnej sprawności do kilku lat od pojawienia się objawów porażennych.

Po wielu latach od zakażenia wirusem polio, u części ozdrowieńców może dojść do rozwinięcia się zespołu chorobowego zwanego zespołem post-polio (PPS, ang. Post Polio Syndrom). Choroba cechuje się narastającym porażeniem mięśni w wyniku zakażenia w przeszłości eneterowirusem – wirusem polio.

ZADZWOŃ

 

Źródła: