Psychoza – objawy i leczenie, grupy ryzyka, rozwój psychozy

Data publikacji: 31.03.2022 ,Data aktualizacji: 13.12.2022
Czas czytania: 6 minut
cmd psychoza

Z klinicznego punktu widzenia, zdrowie psychiczne utożsamiane jest z brakiem zaburzeń psychicznych. W definicji WHO pojęcie zdrowia odnosi się do odczuwanego przez człowieka, pełnego, dobrego samopoczucia w sferze psychospołecznej i fizycznej.

Choroby psychiczne charakteryzują się utratą zdolności skutecznego i prawidłowego regulowania przez organizm wewnętrznych odczuć, ich wymiany z otoczeniem oraz adaptacji w środowisku.

Jednym z poważniejszych zaburzeń psychicznych jest psychoza. Na czym polega zaburzenie, jakie są metody terapii i gdzie szukać pomocy? Opiekę doświadczonych specjalistów z zakresu psychologii i psychiatrii oferuje Centrum Zdrowia Psychicznego MindHealth.

KUP WIZYTĘ

 

Spis treści:

Czym jest psychoza?

Psychoza jest poważnym zaburzeniem psychicznym, której cechą szczególną jest wadliwy lub całkowicie zatracony kontakt z rzeczywistością. To również termin ogólny opisujący problem ze zdrowiem umysłowym.

Psychozę charakteryzują urojenia i omamy, zaburzenie to wiąże się również z interpretowaniem i postrzeganiem rzeczywistości zupełnie inaczej, niż w przypadku osób zdrowych.

Psychiatra - psychoza

Konsultacja psychiatry - pierwszorazowa

od 250 zł

KUP WIZYTĘ

Utrata kontaktu z rzeczywistością przejawia się w psychozie halucynacjami i urojeniami (w tym prześladowczymi, ksobnymi, depresyjnymi) i dezorganizacją w sposobie:

  • myślenia;
  • porozumiewania się (mowy);
  • wyrażania emocji;
  • zachowania.

Osoby, u których diagnozuje się psychozę, mogą mieć znaczne problemy w utrzymywaniu i inicjowaniu relacji z innymi ludźmi (w tym z bliskimi). Problemem mogą stać się: dbałość o siebie, wygląd oraz zwykłe i codzienne czynności z życia Pacjenta (tj. higiena osobista czy możliwość podjęcia pracy).

Psychozę, inaczej zwaną epizodem lub doświadczeniem psychotycznym, można mylnie przypisać dysocjacyjnym zaburzeniem osobowości (tj. rozdwojenie jaźni), jednak pojęcia te są odrębnymi jednostkami chorobowymi.

Psychoza może pojawić się w przebiegu następujących chorób:

 

 

Psychozy – nazewnictwo dawniej i dziś

Dawniej stosowano prosty, lecz kontrowersyjny podział zaburzeń psychicznych. Jedną grupę klasyfikowano do chorób psychicznych (nazywanych psychozami), drugą do zaburzeń niepsychotycznych.

Psychozy były utożsamiane ze schizofrenią, depresją, paranoją czy manią, a do zaburzeń niepsychotycznych zaliczano nerwice, uzależnienia czy upośledzenia umysłowe. Taki podział nie uwzględniał skomplikowanej etiologii oraz często występujących naprzemiennych epizodów choroby (z objawami psychotycznymi lub bez objawów psychotycznych).

Obecnie, w przepisach ogólnych ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, za osobę z zaburzeniami psychicznymi, uważa się osobę:

  • chorą psychicznie (wykazującej zaburzenia psychotyczne);
  • upośledzoną umysłowo;
  • wykazującą inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych, a osoba ta wymaga świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym lub społecznym.

psychoza leczenie psycholog

Przyczyny psychozy

W etiologii psychoz o podłożu organicznym i somatycznym, konsekwencji tych zaburzeń upatruje się w:

  • chorobach (miejscowych, uogólnionych);
  • urazach;
  • zmianach zwyrodnieniowych;
  • działaniu czynników toksycznych.

Zaburzenia czynności ośrodkowego układu nerwowego (mózgu) mogą zostać wywołane zaburzeniami funkcjonalnymi lub strukturalnymi w obrębie neuroprzekaźników. Psychozie endogennej, obejmującej m.in. schizofrenię, jako niektóre czynniki przyczynowe choroby przypisuje się defekty o podłożu genetycznym (w tym zmniejszenie wydolności biologicznej mózgu).

Z kolei psychozom egzogennym (zespołom splątaniowym, majaczeniowym) sprzyjają choroby infekcyjne, urazy mechaniczne czaszki, choroby ogólne i wewnątrzczaszkowe, padaczka oraz zatrucia (np. chemikaliami).

Do zachwiania równowagi psychicznej i powstania choroby z objawami psychotycznymi przyczyniają się:

  • uzależnienia od alkoholu;
  • uzależnienia od narkotyków;
  • uzależnienia od innych substancji psychoaktywnych;
  • choroby somatyczne;
  • inne choroby psychiczne (w tym depresja);
  • choroby wieku starczego (neurologiczno-psychiatryczne);
  • czynniki dziedziczne i środowiskowe.

Psychoza - rodzaje

Chorzy z zaburzeniami czynności poznawczych stanowią dość liczną grupę chorych z zaburzeniami psychogennymi. Objawy psychoz nie są ustandaryzowane, mogą występować z różnym nasileniem. Obok typowych objawów, tj. omamy czy halucynacje, chorzy doświadczają zaburzeń świadomości, pamięci, orientacji, znacznych wahań nastroju, zaburzeń snu oraz drażliwości. 

Wyróżnia się dwie grupy psychoz:

  • psychozy endogenne (schizofrenia, psychoza afektywna, maniakalno-depresyjna);
  • psychozy egzogenne (zespół majaczeniowy, zespół splątaniowy).

Psychoza schizoafektywna

W psychozie schizoafektywnej występują zarówno intensywne objawy psychotyczne (schizofreniczne), jak i zaburzenia nastroju (afektywne, depresja lub mania). Objawy choroby występują epizodycznie, a ich charakter nie uzasadnia rozpoznania jednoznacznej jednostki chorobowej (ani schizofrenii, ani epizodu depresyjnego czy maniakalnego).

 

Psychoza alkoholowa

Psychoza alkoholowa swoją nazwę zawdzięcza najczęstszej przyczynie uzależnień. Choroba alkoholowa uszkadza mózg, wywołując zmiany w sposobie postrzegania i świadomości. Psychoza alkoholowa jest stanem psychicznym wywołanym długotrwałym i szkodliwym spożyciem alkoholu.

U chorego pojawiają się zaburzenia psychotyczne, omamy, urojenia, niepokój psychoruchowy, wahania nastroju, zaburzenia snu i pamięci.

W przypadku psychozy alkoholowej, wyróżnia się:

  • zespół Otella – paranoja alkoholowa wywołująca u uzależnionej od alkoholu osoby nieokiełznaną zazdrość i podejrzliwość;
  • psychoza Korsakova – jest krańcowym etapem w przebiegu choroby alkoholowej; cechuje się występowaniem neuropatii, zaburzeń pamięci, zaburzeń o typie konfabulacji; nieleczona prowadzi do otępienia.

KUP WIZYTĘ


Psychoza poporodowa

Psychoza poporodowa to zaburzenie o szybkim przebiegu, pojawiająca się do kilku dni lub tygodni po porodzie. Czynnikami ryzyka mogą być wcześniejsze epizody w historii choroby, jak również spadek poziomu hormonów czy niedobór snu.

Choroba objawia się u młodych mam niepokojem, nieuzasadnioną podejrzliwością, pobudzeniem, stanami lękowymi, niebezpiecznymi omamami i urojeniami. Stan Pacjentki wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.

 

Psychoza paranoidalna

Paranoja jest synonimem niedorzeczności i absurdu. W przypadku choroby, odczuwany przez Pacjenta pogłębiający się stan paranoidalny przyczynia się do odczuwania lęku i strachu w odpowiedzi na urojenia w które chorzy naprawdę wierzą. Ten rodzaj psychozy wiąże się z doświadczaniem urojeń prześladowczych, halucynacji i obaw związanych z emocjami wywołanymi powyższym stanem.


psychoza terapia

Objawy psychozy

Do głównych objawów psychozy zaliczamy:

  • halucynacje (omamy), czyli percepcje sensoryczne doświadczane przez chorego bez rzeczywistego bodźca z zewnątrz – w wyniku zaburzeń neurologicznych, psychicznych lub pod wpływem środków odurzających; rodzaj omamów odczuwanych przez chorego kategoryzuje się według zmysłów:
    • omamy słuchowe (dźwięki, głosy, dialogi);
    • omamy wzrokowe (wrażenia świetlne, obrazy);
    • omamy czuciowe (poczucie ruchu, wrażenia na skórze);
    • omamy węchowe;
    • omamy węchowe.

  • urojenia, czyli fałszywe przekonania chorego, które dla niego samego są całkowicie realne:
    • prześladowcze;
    • oddziaływania (wpływu chorego na rzeczy, ludzi, ich myśli i działanie);
    • ksobne (dopatrywanie się związku między niepowiązanymi ze sobą, przypadkowymi zdarzeniami, faktami);
    • paranoidalne;
    • poczucia zmiany tożsamości.
  • zdezorganizowane myślenie i mowa:
    • gonitwa myśli;
    • lot pomysłów;
    • tzw. sałatka słowna.

  • inne:
    • objawy katatoniczne;
    • abulia;
    • anhedonia;
    • objawy zaburzeń afektywnych – dysforii, depresji, manii.

Psycholog - psychoza

Konsultacja psychologa

od 150 zł

KUP WIZYTĘ

Metody leczenia psychozy

Pacjenci ze zdiagnozowaną przez specjalistę psychozą, mogą i powinni podjąć odpowiednie leczenie, które obecnie obejmuje:

  • farmakoterapię – stosowanie leków przypisywanych przez lekarza (psychiatrę);
  • psychoterapię indywidualną;
  • psychoterapię grupową;
  • psychoedukację (Pacjenta, rodziny, osób bliskich);
  • wsparcie grup pomocowych;
  • warsztaty terapii zajęciowych;
  • kluby Pacjenta.

jak się leczy psychozy?

Leczenie farmakologiczne psychoz

W leczeniu psychoz stosuje się leki:

  • antypsychotyczne (leki przeciwpsychotyczne):
    • I generacji (klasyczne, starsze) w tym: perphenazina, haloperidol, trifl uoperazyna, pernazyna, chlorpromazyna, levopromazyna;
    • II generacji (atypowe, nowsze) w tym: olanzapina, risperidon, kwetiapina, klozapina, zyprazidon, amisulpryd, arypiprazol;
  • uspokajające;
  • ułatwiające zasypianie;
  • znoszące objawy niepożądane (korygujące);
  • przeciwdepresyjne;
  • stabilizujące nastrój.

 

Czy psychozę można wyleczyć?

Psychoza może być stanem chorobowym nawracającym, dlatego odpowiednio szybkie rozpoznanie a przede wszystkim podjęcie leczenia jest kluczowe w jej przebiegu. Epizody psychozy oraz okresy zaostrzenia się choroby zaburzają prawidłowy sposób funkcjonowania Pacjenta.

Skuteczność leczenia jest większa, gdy chory dostosuje się do zaleceń medycznych. Istotne jest zatem kontynuowanie leczenia w okresach remisji choroby, zwracanie szczególnej uwagi na objawy zwiastujące nawrót choroby a przede wszystkim odstawienie alkoholu, narkotyków i innych, szkodliwych substancji psychoaktywnych.

Dużą rolę w poprawie samopoczucia osób z zaburzeniami psychotycznymi mają osoby bliskie, które mogą wspierać proces leczenia poprzez kontrolowanie odbywania wizyt w poradniach zdrowia psychicznego, dopilnowywania stosowania przez chorego leków i sygnalizowania zmian w sposobie zachowania. 

KUP WIZYTĘ


Źródła:

informacja dla pacjenta