Syndrom DDA – cechy i terapia dorosłego dziecka alkoholika

Data publikacji: 25.01.2022
Czas czytania: 11 minut

Zaburzenia zdrowia psychicznego to poważny problem, z którym rokrocznie zmaga się wiele osób na całym świecie. Oszacowano, że do 2017 roku nastąpił 13% wzrost liczby zachorowań w tym obszarze a zapadalność na zaburzenia psychiczne i uzależnienia od środków psychoaktywnych stale rośnie.

Obok wielu innych przyczyn, choroby psychiczne są zdecydowanie najważniejszym powodem rozwoju chorób chronicznych i niepełnosprawności. Na stan zdrowia psychicznego wpłynęła bezsprzecznie sytuacja epidemiologiczna ostatnich lat związana z pandemią COVID-19. Obostrzenia, izolacja, a przy tym niepewność i stres – to gotowa recepta na pogłębiające się stale złe samopoczucie.

Konsekwencją podupadającego zdrowia w sferze psychologicznej, jest rozwój poważnych zaburzeń tj. depresja, zaburzenia lękowe, zaburzenia somatoformiczne i wiele innych.

Problemy związane ze zdrowiem psychicznym już dawno przestały być tematem tabu. Utrzymanie psychiki w stanie równowagi wiąże się z potrzebą pomocy ze strony specjalistów – psychologów, psychiatrów i psychoterapeutów. Jedną z kwestii poruszanych w kontekście zdrowia psychicznego jest syndrom Dorosłych Dzieci Alkoholików w skrócie nazywany syndromem DDA.

Pomoc doświadczonych specjalistów z zakresu psychologii i psychiatrii oferuje MindHealth – Centrum Zdrowia Psychicznego. To tutaj Pacjenci otrzymują niezbędną pomoc i wsparcie terapeutyczne. Do naszych specjalistów zgłaszają się również osoby, które w swoim życiu doświadczyły wielu przykrości związanych z wychowywaniem się w rodzinie alkoholowej.

Czym jest syndrom Dorosłego Dziecka Alkoholika jakie są jego objawy i na czym polega terapia osób z DDA? Przeczytaj artykuł przygotowany przez naszych Ekspertów.

KUP WIZYTĘ

Spis treści:

Czym jest syndrom DDA?

Zaburzenie związane z nadużywaniem alkoholu to znaczący na skalę światową problem. Grupy samopomocowe, stowarzyszenia, organizacje – od lat zespoły specjalistów pomagają innym uporać się z uzależnieniem. Choroba alkoholowa to nie tylko problem alkoholika, ale również jego rodziny, dzieci i najbliższego otoczenia.

Psycholog - dda

Konsultacja psychologa

od 150 zł

KUP WIZYTĘ

Mówiąc o Dorosłych Dzieciach Alkoholików (DDA, syndrom DDA), ma się na myśli osoby dorastające w środowisku dysfunkcyjnym – rodzinach, w których alkohol odgrywał znaczącą rolę, wypaczał prawidłowy sposób myślenia i postrzegania. Osoby wychowujące się w wadliwym modelu rodziny, doświadczają trudności będąc już osobami dorosłymi, i – wydawać by się mogło – samodzielnymi.

Skutkiem obcowania z uzależnieniem rodzica (lub rodziców) jest powstanie zjawiska określanego mianem syndromu DDA. Alkoholizm w rodzinie pozbawia dzieci własnej tożsamości, wartości i pewności siebie. Jako osoby dorosłe nadal czują lub zachowują się jak dzieci, pozwalając innymi łamać ich prawo do bycia niezależnym i szczęśliwym.

Historia grup samopomocowych dla osób DDA

Przy ruchu Anonimowych Alkoholików uformowały się zgrupowania dla osób z najbliższego otoczenia osób uzależnionych od alkoholu tj. partnerów i ich dzieci: Al-Anon i Al-Ateen. Oba prowadzą działalność informacyjną i edukacyjną.

Wyodrębnienie się dedykowanych grup samopomocowych dla osób z rodzin dysfunkcyjnych z problemem alkoholowym, nastąpiło w drugiej połowie lat 70. w Stanach Zjednoczonych. To właśnie Kalifornię uznaje się za kolebkę grup DDA (Adult Children of Alcoholics; ACA; ACOA). Dekadę później, profesjonalne programy terapeutyczne dedykowane dzieciom z rodzin alkoholowych, zaczęły powstawać również na terenie Polski.

Cechy dorosłego dziecka alkoholika

Dorastanie w rodzinie dysfunkcyjnej wypacza sposób myślenia o samym sobie i otoczeniu. Dzieci alkoholików często żyją w poczuciu winy, które nie ustaje wraz z wiekiem. Już od najmłodszych lat zostają obarczone problemami osób dorosłych, od których są zależne, rodziców – którzy powinni zapewnić poczucie bezpieczeństwa i niezbędną do życia miłość.

Zamiast tego, osoby z DDA zaznają krzywdy, czując się współodpowiedzialne za los najbliższych im osób. Niszczycielskie zachowania dorosłych wpływają na późniejsze, destrukcyjne relacje i nieskuteczne zachowania dzieci. Osoby z DDA w dorosłym życiu angażują się w równie negatywne relacje, popadają we współuzależnienia lub nałogi.

Syndrom dorosłego dziecka alkoholika to zaburzenie o podłożu psychologicznym, którego źródłem jest alkoholizm rodziców-opiekunów. Uzależnienie, jako bardzo szkodliwa forma bezkrytycznego realizowania nawyku w celu wywołania lub podtrzymania określonego stanu, dotyka całej rodziny i środowiska społecznego. Na bezpośrednie konsekwencje nadmiernego picia narażeni są jednak zwłaszcza dzieci i partnerzy alkoholików.

Do cech wspólnych syndromu DDA zalicza się objawy tj.:

  • lęk przed utratą kontroli;
  • lęk przed uczuciami;
  • lęk przed odrzuceniem;
  • lęk przed sytuacjami konfliktowymi;
  • nadmiernie rozwinięte poczucie odpowiedzialności;
  • poczucie winy towarzyszące obronie siebie;
  • niemożność odprężenia się, pofolgowania sobie, odczucia przyjemności;
  • niskie poczucie własnej wartości;
  • łatwość zaprzeczania;
  • trudności przeżywane w związkach intymnych;
  • przeżywanie rzeczywistości z pozycji ofiary;
  • mylenie miłości z litością;
  • skłonność do widzenia świata w czarno-białych barwach w sytuacjach dużego napięcia psychicznego;
  • skłonność do biernego reagowania;
  • umiejętność przetrwania w trudnych sytuacjach.

Syndrom DDA to zespół utrwalonych, pewnych cech, które nie muszą dotyczyć każdego dziecka wyrastającego w cieniu pijącego ojca czy matki. Samo pojęcie i rodzaj zaburzeń z nim związanych jest pomocną listą możliwych skutków wyrastania dziecka w rodzinie alkoholowej.

Przyczyną wielu trudności w życiu osoby dorosłej, dorastającej w rodzinie alkoholowej, są przeżywane i wyrażane emocje, pośród których wyróżnia się:

  • wstyd;
  • strach;
  • gniew;
  • poczucie winy;
  • lęk;

Dorosłe Dzieci Alkoholików doświadczały latami trudnych i przykrych emocji. Wyuczyły się wielu mechanizmów obronnych, które (czasowo) chroniły je przed nieuniknionymi konsekwencjami nadmiernego picia alkoholu przez osoby najbliższe. Przesuwały więc swoje uczucia do podświadomości, zaprzeczały im lub pomniejszały ich znaczenie. Nierzadko, tlące się emocje i uczucia nie były odpowiednio nazywane lub rozpoznawane.

DDA objawy

Role dziecka w rodzinie z problemami alkoholowymi

Specyficzny sposób funkcjonowania w rodzinie dysfunkcyjnej – dotkniętej problemem alkoholowym – wywiera olbrzymi wpływ na osobowość dziecka. Odbierane przez niego bodźce są filtrowane przez zakrzywiony obraz a wypracowane schematy przenoszą się w dalszym życiu na relacje z innymi ludźmi – osobiste: rodzinne i partnerskie a także zawodowe.

Dziecko pochodzące z rodziny z problemem alkoholowym, wykształca mechanizmy pozwalające przetrwać w dysfunkcyjnym i krzywdzącym środowisku. Kryzys rodzinny związany z nadmiernym piciem rodzica (lub rodziców), wywołuje potrzebę poszukiwania rozwiązań równoważących zmiany i groźbę rozpadu systemu rodzinnego.

W rodzinach dysfunkcyjnych bardzo często zdarza się, że dzieci poszukują dla siebie nowej roli, której odgrywanie ma na celu utrzymanie balansu pomimo chaotyczności wywołanej nałogiem.

Psychiatra - dda

Konsultacja psychiatry - pierwszorazowa

od 250 zł

KUP WIZYTĘ

Każdy sposób radzenia sobie z problemem alkoholowym dorosłych, to dla dziecka duża dawka lęku, poczucie destabilizacji, chroniczny stres, emocjonalna huśtawka i przymus bycia bardziej dojrzałym i odpowiedzialnym, niż wymaga tego faktyczny wiek dziecka.

Role, w które najczęściej wcielają się dzieci w rodzinie z problemem alkoholowym, to:

  • bohater rodzinny;
  • kozioł ofiarny;
  • maskotka;
  • wspomagacz;
  • dziecko zagubione;
  • zastępowanie rodzica/partnera (parentyfikacja).

Zdarza się, że dziecko zaczyna reprezentować kilka ról jednocześnie a wybór samej roli dokonywany przez dziecko, uzależniony jest od kilku okoliczności:

  • naturalne predyspozycje dziecka;
  • postawy reprezentowane przez rodziców.

DDA – bohater rodzinny

Dziecko przejmujące w rodzinie dysfunkcyjnej rolę bohatera, usilnie stara się udowodnić całemu otoczeniu, że w domu „wszystko jest w porządku”, jednocześnie zapewniając członkom rodziny, poczucie wartości.

To w takiej rodzinie dziecku sukcesywnie obniża się poczucie własnej wartości i nadszarpnięciu ulega własna samoocena. Wskutek nadmiernego poczucia odpowiedzialności za sytuację w domu, dzieci te zmuszone są do szybszego „dojrzewania”. Cechować je może perfekcjonizm, brak czasu na zabawę, odpoczynek i zaniedbywanie innych swoich potrzeb.

DDA – kozioł ofiarny

Rodzice-alkoholicy, nierzadko znajdują sobie obiekt, na którym mogą rozładować swoje frustracje. Narastające w rodzinie napięcie odbija się więc na dziecku, które zaczyna odzwierciedlać rodzinne trudności. Rola kozła ofiarnego jest więc odwrotnością roli bohatera.

Problemy dorosłego dziecka alkoholika

Kim są dorosłe dzieci alkoholików? Osoby z syndromem DDA często nie mają i nie będą miały wpływu na funkcjonowanie systemu rodzinnego. Zmagają się z ciągłym poczuciem odrzucenia, brakiem psychicznego i fizycznego oparcia, aprobaty, uwagi. Ze względu na specyfikę życia z problemem alkoholizmu w rodzinie, jego uczestnicy trwają w chaosie a brak możliwości przewidywania przyszłych zdarzeń jest dla dziecka źródłem ciągłego lęku i niepokoju.

Syndrom dorosłego dziecka alkoholika wiąże się z zagrożeniem rozwoju zaburzeń o podłożu psychologicznym. Dzieci od najmłodszych lat trwają w napięciu – życiu w systemie pozbawionym norm, wartości i zasad. Osoby z DDA często doświadczyły aktów przemocy, fizycznego i psychicznego znęcania się a nierzadko również o przemocy podłożu seksualnym.

Fizyczne objawy syndromu DDA

Syndrom dziecka wychowywanego u boku uzależnienia wiąże się z przyjęciem różnych postaw. Odpowiednie nastawienie do ludzi i sytuacji ma na celu eliminowanie fizycznego i psychicznego bólu.

Charakterystyczne jest więc przyjęcie przez osoby z DDA postawy obronnej, a to z kolei wiąże się z odczuwaniem stałego napięcia emocjonalnego, trzymania się „na baczności”, koncentrowania się na tym, by niczego nie utracić i jednocześnie nie podejmować ryzyka zmiany. Dzieci nastawione są na tryb „przetrwania” w rodzinie, w której nic, oprócz chaosu, nie jest pewne.

Bycie dzieckiem alkoholików to obcowanie z agresją, przemocą, brakiem odpowiednich wartości i norm. Nieokazywanie uczuć dopełnia całość. Dorośli, którzy doświadczali w domach rodzinnych problemu alkoholowego, zmagają się z fizycznymi objawami DDA. Należą do nich m.in.:

  • drżenie ciała w sytuacjach stresowych;
  • kołatanie serca;
  • nadmierna potliwość;
  • omdlenia;
  • uderzenia gorąca;
  • zaburzenia psychosomatyczne tj. bóle o nieustalonej etiologii.

Istotna jest również kwestia braku świadomości własnych problemów emocjonalnych u osób z syndromem DDA.

jak zachowuje się osoba z dda?

DDA a agresja

Dorosłe Dziecko Alkoholika posiada kilka szczególnych cech, pośród których można wyróżnić m.in.:

  • brak pewności siebie;
  • pesymistyczna wizja przyszłości;
  • emocjonalna chwiejność;
  • poczucie niesprawiedliwości;
  • wrogość wobec innych osób (zwłaszcza w sytuacji odczuwania niesprawiedliwości);
  • nadwrażliwość interpersonalna;
  • zamartwianie się;
  • brak umiejętności radzenia sobie z codziennym stresem.

Nieumiejętność regulacji emocjonalnej często rodzi agresję u osób z DDA. Agresja może wynikać z trudności kontroli impulsów, przyjętym modelem komunikacji (ekspresji emocji) lub stylem komunikacji wyniesionym z domu.

Poczucie, że „innym się udaje” a do tego brak wiary w siebie i swoje możliwości (nawet pomimo odnoszonych sukcesów), może rodzić niechęć i wrogość do innych osób a tym samym również agresję.

Przyczyn złości i odreagowywania jej na innych, może być wiele – tak samo, jak w przypadku osób nienacechowanych syndromem DDA. Agresja może pojawić się w odpowiedzi na przemęczenie czy niezaspokojone podstawowych potrzeb.

Czy można wyrosnąć z DDA?

Nie wszystkie osoby doświadczające problemu alkoholowego w domu rodzinnym, zmagają się z nasilonymi objawami syndromu DDA. Można bez problemu dobrze radzić sobie ze sobą i swoimi problemami i jednocześnie odnosić sukcesy na płaszczyźnie prywatnej, rodzinnej i zawodowej. Doświadczenia z przeszłości mogą jednak stać się zbyt obciążające, by osoba z DDA uporała się z nimi samodzielnie, bez profesjonalnej terapii dla dorosłych dzieci alkoholików.

Jeżeli w wyniku przeszłych doświadczeń osoba z DDA cechuje się zaangażowaniem, dokładnością i perfekcjonizmem, może z powodzeniem obejmować wysokie stanowiska kierownicze w życiu zawodowym. Samodzielność wymuszona na dziecku z domu dysfunkcyjnego może być miarą zawodowego sukcesu i realizacji własnych, życiowych planów. Jak widać, istnieje wiele cech wyniesionych z przeszłości, które mogą stać się dla Pacjentów z DDA zaletą.

Dziecko alkoholika a związki

Codzienność przeżywana przez osoby żyjące u boku alkoholika to ambiwalentny stosunek do siebie i otoczenia. Z jednej strony osoby z syndromem DDA przyjmują w relacjach interpersonalnych postawę obronną, z drugiej – cechuje je wysoki samokrytycyzm związany z przystosowaniem się do życia u boku innych osób. To, co szczególnie wybija się na pierwszy plan, to fakt, że osoby z DDA postrzegają samych siebie w bardzo negatywnym świetle.

Dorosłe Dzieci Alkoholików zadręczają się myślami, wykazują wysoki poziom lęku, obarczają siebie winą za niedoskonałość i nieudolność w wielu kwestiach i za wszelką cenę unikają konfliktów. Takie osoby mają niższe poczucie własnej wartości, nie potrafią ujawniać swoich prawdziwych potrzeb, a w kontaktach z innymi przyjmują zazwyczaj rolę osoby podporządkowanej.

Ogół utrwalonych, osobowościowych schematów poznawczych, emocjonalnych, interpersonalnych i behawioralnych, przyczynia się do rozwinięcia wielu zaburzeń w kontakcie z samym sobą i otoczeniem. U osób z syndromem DDA jest to szczególnie zauważane w przypadku, gdy Pacjent pozostaje w bliskiej relacji z drugą osobą.

Bolesne doświadczenia z dzieciństwa nierzadko przenikają do zwykłej codzienności. Psychologiczna pułapka skutecznie utrudnia tworzenie harmonijnego związku z drugą osobą.

Syndrom DDA może wiązać się z powstawaniem zachowań kompulsywnych lub „motywować” Pacjenta do tworzenia związków z osobami uzależnionymi (od substancji psychoaktywnych lub czynności). Cechą odpowiadającą za angażowanie się w toksyczne związki może być niezwykła lojalność osób wywodzących się z rodzin destrukcyjnych w stosunku do osób najbliższych.

Syndrom dorosłego dziecka alkoholika – gdzie zwrócić się o pomoc?

W przypadku zdiagnozowania lub podejrzenia syndromu DDA, warto zgłosić się po profesjonalną pomoc psychologiczną i wsparcie terapeutyczne oferowane przez psychologów, psychiatrów i terapeutów – również tych, zajmujących się psychoterapią uzależnień i współuzależnienia a także terapeutów zajęciowych.

W MindHealth Centrum Zdrowia Psychicznego otrzymasz pomoc ekspertów z wielu dziedzin, m.in.: psychologów, psychiatrów, psychoterapeutów, neuropsychologów i wielu innych. W ramach usług terapeutycznych oferujemy sesje indywidualne, terapie dla par, rodzinne i grupowe. Oferujemy wsparcie dla dzieci, młodzieży i osób dorosłych.

metody terapii dda

Terapia osób z DDA

Wychowanie w rodzinie dysfunkcyjnej sprzyja wykształceniu wielu cech oraz specyficznych sposobów funkcjonowania społecznego. Dorosłe Dzieci Alkoholików mają trudności m.in. z przeprowadzeniem swoich zamiarów od początku do końca. Traktują siebie bardzo poważnie, a równocześnie bezlitośnie się oceniają i osądzają.

Brak umiejętności tworzenia głębszych relacji międzyludzkich przeplata się z nadmierną odpowiedzialnością lub jej brakiem a odczuwany lęk, wstyd czy strach uzupełnia bogatą już listę niekorzystnych – dla zdrowia i dobrego samopoczucia – objawów.

Dzieci wychowane w rodzinie alkoholowej mogą w dorosłym życiu łatwo ulegać impulsom, być nadmiernie lojalne i oddane, a to sprawia, że równie łatwo ulegają presji otoczenia. Podporządkowując się innymi, mogą stać się „łatwym celem”, angażując się w nieodpowiednie związki.

Aby uporać się z traumatycznymi przeżyciami i odnaleźć najwłaściwsze rozwiązanie nagromadzonych problemów zaleca się, aby osoby z syndromem DDA podjęły się odpowiedniej metody terapii uzależnienia.

Podczas terapii osoby, u których diagnozuje się syndrom Dorosłego Dziecka Alkoholika:

  • uczą się budować poczucie własnej wartości;
  • nabywają odpowiedniej wiedzy, która pozwala im uświadomić sobie, że choroba alkoholowa rodzica lub rodziców nie była jej/jego winą;
  • przepracowują własne lęki z dzieciństwa;
  • uczą się budowania zdrowych relacji interpersonalnych;
  • określają cele na przyszłość i strategie niezbędne do ich osiągnięcia.

Metody terapii DDA

Leczenie syndromu dorosłego dziecka alkoholika może być długotrwałe, prowadzone przez specjalistów zarówno w ramach sesji indywidualnych jak i grupowych. Wsparcie zbiorowości terapeutycznej jest nieocenione zwłaszcza, jeżeli osoby z DDA wzrastały dotychczas w poczuciu osamotnienia i w przeświadczeniu o własnej inności (np. założeniu, że nikt nie zaakceptuje osoby z taką a nie inną przeszłością).

Psychoterapeuci podejmujący się pracy z Pacjentem decydują o sposobie i realizacji planu terapeutycznego. Diagnozują problem, określają cel i najodpowiedniejsze metody leczenia uzależnienia. Osoby DDA, które z powodzeniem ukończyły terapię, odzyskują utraconą radość i sens życia, a dzięki lepszemu obrazowi samego siebie zyskują większą pewność siebie. Przepracowany problem jest miarą sukcesu każdej psychoterapii.

KUP WIZYTĘ


Uczestnicząc w regularnych spotkaniach ze specjalistami (oraz innymi uczestnikami terapii grupowych), Pacjent nabywa nowych, niezbędnych do wyzdrowienia umiejętności. Podczas sesji niezbędne są elementy edukacyjne, dzięki którym osoby z DDA uczą się czym jest uzależnienie, alkoholizm, dysfunkcja – czyli wszystkie te elementy, które przyczyniły się do rozwoju zaburzeń u osób z syndromem DDA.

Psychoterapia dorosłego dziecka alkoholika pozwala nauczyć się życia z dala od poczucia winy, wstydu, złości, frustracji czy lęku. Dzięki terapii Pacjenci mają realną szansę na zmianę jakości życia i naukę brania odpowiedzialności za swoje życie i samopoczucie.


 
 Weryfikacja merytoryczna: Mgr Paulina Mikołajczyk

 

 

Źródła:

informacja dla pacjenta