Spis treści:
- Badanie proktologiczne (per rectum)
- Wziernikowanie
- Badanie radiologiczne
- Endosonografia
- Badanie na obecność krwi utajonej
- Badanie mikroflory jelitowej
- Budowa jelita grubego
- Funkcje jelita grubego
- Jakie problemy diagnozuje badanie jelit?
- Rodzaje badań jelita grubego
Artykuł "Jak się bada jelita?" z magazynu "Żyjmy dłużej"
Badanie proktologiczne (per rectum)
Jest to podstawowe badanie końcowego odcinka jelita grubego - wykonywane palcem przez odbytnicę pacjenta.
Cel: Podczas badania per rectum proktolog jest w stanie wyczuć wiele zmian w jelicie. Tym sposobem można zdiagnozować m.in. hemoroidy, szczeliny, pęknięcia w ścianach jelita, guzy, polipy, owrzodzenia w zasięgu palca badającego, a także pozwala na określenie napięcia mięśni zwieracza.
Przygotowanie: Badanie jest bezbolesne (chyba że są jakieś nieprawidłowości) i nie wymaga żadnych specjalnych zabiegów. Przed badaniem pacjent jest układany na boku z nogami podciągniętymi pod brodę, lub w pozycji kolankowo-łokciowej, a lekarz najpierw ogląda okolice odbytu, a następnie wprowadza do niego palec. Rękawiczka na palcu jest posmarowana specjalnym preparatem lub wazeliną w celu nadania mu odpowiedniego poślizgu.
Przeciwwskazania: Nie ma przeciwwskazań.
Badanie per rectum winno być elementem każdej wizyty chirurgicznej, gastrologicznej a nawet w gabinecie lekarza rodzinnego jeżeli zgłaszane problemy dotyczą dolegliwości dolnego odcinka przewodu pokarmowego.
Wziernikowanie
Jest to wspólne określenie dla kilku badań. Ogólnie mówiąc jest to ocena jelita za pomocą specjalnie skonstruowanych wzierników - w zależności od tego, jaki odcinek jelita jest oglądany i jakiego aparatu się używa, badanie dzieli się na kilka innych:
Rektoskopia
Badanie to wykonuje się za pomocą specjalnej rurki (również jednorazowego użytku), co umożliwia obejrzenie ostatniego, ok. 20-centymetrowego odcinka jelita grubego.
Kolonoskopia
Kolonoskopia to badanie endoskopowe całego jelita grubego - do odbytu wprowadzana jest elastyczna rurka zaopatrzona w kamerę, która przesyła rejestrowany obraz do monitora.
Anoskopia
To ocena ostatniego, ok. 10-centymetrowego odcinka jelita grubego za pomocą krótkiego wziernika.
Sigmoidoskopia
Pozwala na zdiagnozowanie nieprawidłowości jelita grubego do zagięcia śledzinowego ok. 60 cm tzw. lewą stronę jelita grubego.
Obecnie badanie endoskopowe może być również przeprowadzone za pomocą maleńkiego aparatu fotograficznego umieszczonego w kapsułce, którą połyka pacjent. Aparat, przemieszczając się w przewodzie pokarmowym, robi kilkanaście tysięcy zdjęć, z których powstaje obraz widziany na monitorze. Kapsułka jest wydalana drogami naturalnymi. Choć metoda ta ma oczywiście wiele zalet, ale także jedną podstawową wadę - jest bardzo kosztowna. Metoda nie pozwala również na pobranie wycinków do badania histopatologicznego w przypadku zaobserwowania zmian.
Cel: Badania wziernikowe mają na celu szeroką diagnostykę jelita. Dzięki nim możliwe jest wykrycie zarówno zmian zapalnych i różnego rodzaju szczelin, pęknięć, uchyłków, jak również ocena stanu błony śluzowej jelita i diagnostyka raka jelita grubego. Wziernikowanie umożliwia też pobranie tkanek jelita do przeprowadzenia badań bakteriologicznych i histopatologicznych oraz wykonywanie niektórych zabiegów (np. leczenie krwawień, wycinanie polipów).
Przygotowanie: Dokładnych instrukcji udziela lekarz prowadzący pacjenta. Najczęściej na 2 dni przed badaniem należy przejść na dietę płynną (zupy, kisiele, woda - co najmniej 3 litry). W dzień poprzedzający zabieg nie wolno jeść nawet produktów płynnych, trzeba dodatkowo zastosować środek wskazany przez lekarza (X Prep, Fortrans). Po południu należy przeprowadzić lewatywę (np. stosując gotowy preparat do wlewu - Enemę), aby oczyścić jelita z treści pokarmowych. Można zażyć przyjmowane zwykle leki (np. na nadciśnienie), popijając je niewielką ilością wody.
Podczas badania pacjent powinien być ułożony na boku w tzw. pozycji Simsa. Przed badaniem podawane są zwykle leki uspokajające, jest ono wykonywane w znieczuleniu miejscowym.
Przeciwwskazania: Ostre stany zapalne jelita grubego, ostre rozdęcie okrężnicy.
Badanie radiologiczne
Polega na wprowadzeniu do jelita grubego tzw. kontrastu (zawiesiny barytowej), czyli preparatu pochłaniającego promienie RTG bardziej niż tkanki jelit. Dzięki temu uzyskuje się obraz, na podstawie którego lekarz może stwierdzić zmiany kształtu jelita. Są dwa rodzaje tego badania: jednokontrastowe (kontrast wprowadza się do wnętrza jelita, a następnie je opróżnia) oraz dwukontrastowe (pompując powietrze, rozciąga się fałdy błony jelita i pokrywa kontrastem tylko ściany jelita). Za pomocą badania radiologicznego można oceniać zarówno stan jelita grubego, jak i cienkiego (tzw. pasaż jelitowy).
Cel: Wykrycie zmian zarysu jelita - wykrycie ubytków lub naddatków w obrębie jelita. Ocena sztywności ściany.
Przygotowanie: Jest zależne od lekarza prowadzącego. Zwykle zaleca się, żeby pacjent na dwa dni przed badaniem nic nie jadł. Może jeść galaretki owocowe oraz soki. Należy też wypić ok. 2,5 l wody. Zaleca się także przyjęcie bisakodylu i doodbytniczo czopka bisakodylu (według zaleceń lekarza). Podobnie należy postępować w przeddzień badania. W dniu wykonania rtg ok 3 godz. przed zabiegiem trzeba wykonać lewatywę.
Przeciwwskazania: menstruacja, ciąża.
Już dziś KUP ONLINE wizytę u lekarza proktologa!
Endosonografia (ultrasonografia śród- i transrektalna)
Jest to metoda diagnostyczna stosowana wtedy, gdy podczas innych badań dostrzeżono nieprawidłowości, ale lekarze nie są do końca w stanie ustalić ich rodzaju. Badanie polega na wprowadzeniu do przewodu pokarmowego, np. jelita, specjalnej rurki, tzw. fibroskopu (odbywa się to tak jak podczas kolonoskopii lub gastroskopii). Na jej końcu znajduje się głowica mająca za zadanie wysyłanie fal ultradźwiękowych do wnętrza przewodu pokarmowego. Fale te odbijają się od tkanek i zostają odebrane przez głowicę, która następnie przetwarza je na dane wyświetlane na aparacie USG.
Cel: Tę technikę wykorzystuje się jako szczególnie pomocną w ocenie różnego rodzaju trudno identyfikowalnych zmian chorobowych w przewodzie pokarmowym i jego otoczeniu (np. gruczole krokowym). Metoda ta, w połączeniu z biopsją (czyli pobraniem tkanki jelita do badania histopatologicznego), jest uważana za bardzo precyzyjny sposób badania ścian jelita i jest wykorzystywana do diagnostyki zaawansowania choroby nowotworowej - m.in. rozległości nowotworu.
Przygotowanie: Jeśli chodzi o przygotowanie do badania, to są one podobne do tych, jakie się zaleca np. podczas kolonoskopii (lub gastroskopii, gdy diagnozowany jest górny odcinek przewodu pokarmowego), ponieważ podobnie przebiega.
Badanie na obecność krwi utajonej
To jedna z podstawowych technik diagnostycznych, zlecana zarówno w celach diagnostycznych, jak i profilaktycznych. Do badania potrzebna jest próbka kału pacjenta.
Cel: Wykrycie krwi utajonej w kale, która świadczy o patologicznych zmianach (np. hemoroidach, polipach, nowotworze) w obrębie jelita grubego.
Przygotowanie: Na 3 dni przed badaniami nie wolno przyjmować preparatów zawierających witaminę C, kwas acetylosalicylowy lub żelazo. Przed badaniem stosuje się także trzydniową dietę bezmięsną. Powinna być ona bogatoresztkowa (bogata w błonnik, np. owoce, warzywa, musli). Na ten czas należy wykluczyć z jadłospisu zielone warzywa, a także chrzan i rzepę. Bezwzględnie nie wolno jeść potraw zawierających krew, takich jak np. kaszanka. Należy kupić w aptece sterylny pojemnik do transportowania próbki kału do badań. Pojemniki takie można otrzymać również w laboratoriach.
Przeciwwskazania: menstruacja, krwawienie z żylaków.
Badanie mikroflory jelitowej
Jest to metoda mająca na celu ilościową i jakościową diagnostykę bakterii oraz grzybów w przewodzie pokarmowym. Do badania potrzebna jest próbka kału. Materiał diagnostyczny (kał), posiewa się i inkubuje w warunkach optymalnych dla każdego rodzaju drobnoustroju, po czym dokonuje się ich identyfikacji. Po inkubacji identyfikuje się wyhodowane mikroorganizmy.
Cel: Badanie pozwala wykryć zaburzenia flory jelitowej. Jest zalecany np. w przypadku nietolerancji węglowodanów, w przewlekłych stanach zapalnych jelit, biegunkach, zaparciach, zakażeniach grzybiczych.
Przygotowanie: Nie są wymagane.
Przeciwwskazania: Nie występują.