Choroba Hashimoto - przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie; Hashimoto a styl życia

Data publikacji: 28.03.2023
Czas czytania: 10 minut
Choroba Hashimoto, znana również jako przewlekłe, autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, jest jednym z najczęstszych zaburzeń tarczycy. Występuje, gdy układ odpornościowy atakuje tarczycę, co prowadzi do uszkodzenia jej tkanek i zmniejszenia produkcji hormonów tarczycy.

Skutkiem tego jest zaburzenie funkcjonowania całego organizmu, co objawia się m.in. uczuciem zmęczenia, przyrostem masy ciała, zaburzeniami snu, a także problemami z koncentracją i depresją. Choroba Hashimoto często nie daje wyraźnych objawów, a proces diagnostyczny bywa długi i skomplikowany, dlatego w wielu przypadkach przez długi czas pozostaje niezauważona. 

Jakie są symptomy choroby, na czym polega diagnoza i leczenie? Jaki jest przebieg choroby i jak wpływa ona na pracę tarczycy? Przeczytaj artykuł przygotowany przez naszych Ekspertów i umów wizytę w Centrum Medycznym Damiana. 

Spis treści:


Czym jest choroba Hashimoto? Hashimoto a niedoczynność tarczycy

Choroba Hashimoto jest jedną z najczęstszych przyczyn niedoczynności tarczycy, a jej objawy pojawiają się stopniowo i są często bagatelizowane. Prowadzi do uszkodzenia tarczycy i zmniejszenia jej zdolności do produkcji hormonów. Tarczyca jest gruczołem znajdującym się w szyi, który produkuje hormony tarczycy regulujące metabolizm organizmu. Niedoczynność tarczycy spowodowana chorobą Hashimoto powoduje spowolnienie metabolizmu, co może prowadzić do zmęczenia, bólu mięśni, zwiększonej wrażliwości na zimno i wielu innych objawów.

W Polsce choroba Hashimoto jest coraz częściej diagnozowana, a jej występowanie szacuje się na około 3-4% populacji, co oznacza, że choruje na nią ponad milion osób. W skali globalnej liczby te są jeszcze wyższe - choruje około 200 milionów ludzi na całym świecie.

Choroba Hashimoto występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn i może wystąpić w każdym wieku, jednak najczęściej diagnozuje się ją u osób w wieku 60 lat i starszych. Choroba ta może być dziedziczna i często występuje u osób z innymi chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak toczeń, cukrzyca typu 1 czy choroba Gravesa-Basedowa.


Choroba Hashimoto - przyczyny

Choroba Hashimoto jest schorzeniem dotykającym coraz większą liczbę ludzi na całym świecie. Choć przyczyny choroby nie są do końca znane, to wiadomo, że wpływ na nią mają różne czynniki.

Przede wszystkim, choroba Hashimoto jest wynikiem nieprawidłowej reakcji układu immunologicznego, który zamiast zwalczać choroby i wirusy, atakuje własne komórki organizmu. W przypadku Hashimoto, układ odpornościowy błędnie rozpoznaje tarczycę jako obcy element i zaczyna ją niszczyć, co prowadzi do powstania zapalenia tarczycy, pierwszego objawu choroby.

Innymi przyczynami choroby Hashimoto mogą być czynniki genetyczne. Osoby, w których rodzinach występowały przypadki choroby, są bardziej narażone na jej wystąpienie. Istnieją badania, które sugerują, że osoby z grup krwi 0 i A są bardziej narażone na chorobę Hashimoto.

Są również czynniki środowiskowe, które mogą wpłynąć na rozwój choroby Hashimoto. Należą do nich:

  • niedobory witamin i minerałów, takich jak jod, selen i witamina D, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania tarczycy;
  • stres, który może zaburzać równowagę hormonalną organizmu i negatywnie wpływać na układ odpornościowy;
  • zanieczyszczenia środowiska, takie jak pestycydy, metale ciężkie i zanieczyszczone powietrze, które mogą wpłynąć na funkcjonowanie tarczycy i układu odpornościowego.

Ponadto, kobiety są bardziej narażone na chorobę Hashimoto niż mężczyźni, co sugeruje wpływ czynników hormonalnych na rozwój choroby. Choroba Hashimoto częściej występuje u kobiet w ciąży oraz po menopauzie.

Choć nie znamy dokładnych przyczyn choroby, wiemy, że wpływ na nią mogą mieć czynniki genetyczne, środowiskowe i hormonalne. Warto zwrócić uwagę na swoje zdrowie i regularnie wykonywać badania kontrolne, szczególnie jeśli w rodzinie występowały przypadki choroby Hashimoto.

tarczyca


Objawy choroby

Choroba Hashimoto może rozwijać się powoli, przez wiele lat, bez charakterystycznych objawów. Jednak wraz z postępem choroby mogą pojawić się różne symptomy obniżające jakość życia pacjenta.

Pierwszym objawem choroby Hashimoto może być powiększenie tarczycy, znane jako wole. Może ono wystąpić zarówno u pacjentów we wczesnym stadium choroby, jak i u osób, u których choroba postępuje od dłuższego czasu. Powiększenie tarczycy może być niewyczuwalne jak również w postaci widocznego guza na szyi. Wraz z postępem choroby, tarczyca może zacząć tracić swoją funkcję, co skutkuje niedoczynnością tarczycy, a także pojawieniem się charakterystycznych objawów.

pakiet zdrowa tarczyca warszawa

Pakiet Zdrowa Tarczyca

Kup pakiet badań w naszym sklepie!

KUP ONLINE

Objawami niedoczynności tarczycy, które mogą pojawić się w chorobie Hashimoto, są m.in.:

  • osłabienie, zmęczenie i apatia;
  • zwiększenie masy ciała, pomimo utrzymywania diety i aktywności fizycznej;
  • suche skóra i włosy, łamliwe paznokcie;
  • bóle mięśni i stawów, sztywność;
  • zimne stopy i dłonie;
  • zaparcia, biegunki;
  • zaburzenia snu;
  • problemy z koncentracją i pamięcią.

W przypadku choroby Hashimoto mogą również pojawić się objawy związane z układem nerwowym, takie jak zaburzenia nastroju, depresja, lęk, drażliwość i zaburzenia hormonalne. U niektórych pacjentów mogą wystąpić objawy ze strony oczu - obrzęk powiek, suchość i pieczenie.

Niektóre objawy choroby Hashimoto mogą być mylone z innymi schorzeniami, dlatego tak ważne jest szybkie zdiagnozowanie choroby. Niezdiagnozowana i nieleczona choroba Hashimoto może prowadzić do poważnych powikłań.


Diagnostyka i rozpoznanie choroby Hashimoto

W przypadku podejrzenia choroby Hashimoto, należy udać się do lekarza endokrynologa - specjalisty zajmującego się chorobami układu hormonalnego. Endokrynolog może przeprowadzić badania, które pomogą w diagnozie choroby.

Najważniejsze badania diagnostyczne to:

  • Oznaczenie stężenia hormonów tarczycy - TSH, T3T4 (przy Hashimoto poziom TSH może być podwyższony, natomiast poziom T3 i T4 obniżony);
  • Badanie przeciwciał anty-TPOanty-Tg - ich obecność jest charakterystyczna dla choroby Hashimoto i może pomóc w potwierdzeniu diagnozy;
  • USG tarczycy - badanie ultrasonograficzne tarczycy może pomóc w wykryciu zmian w jej strukturze i wielkości, co jest często obserwowane u pacjentów z chorobą Hashimoto.

Poza tym, endokrynolog może również przeprowadzić dokładne badanie fizykalne, by sprawdzić, czy tarczyca jest powiększona lub wyczuwalna w badaniu palpacyjnym. W niektórych przypadkach, lekarz może również zalecić biopsję tarczycy, by wykluczyć nowotwór.

Oprócz endokrynologa, w diagnozowaniu i leczeniu choroby Hashimoto mogą pomóc również inni lekarze, tacy jak:

  • Internista - może pomóc w diagnostyce i leczeniu powiązanych z Hashimoto chorób, takich jak choroby serca, nadciśnienie tętnicze, choroby nerek, cukrzyca i inne.
  • Gastroenterolog - pacjenci z chorobą Hashimoto często mają problemy z układem pokarmowym, takie jak bóle brzucha, niestrawność, zaparcia czy biegunki. Gastroenterolog może pomóc w leczeniu tych zaburzeń.
  • Dietetyk - dieta odgrywa ważną rolę w leczeniu choroby Hashimoto. Pacjenci powinni unikać żywności, która może pogorszyć stan ich tarczycy. Dietetyk może pomóc w opracowaniu odpowiedniej diety.
  • Psychiatra lub psycholog - choroba Hashimoto może prowadzić do depresji, lęku i ogólnego zmęczenia. Współpraca z psychologiem lub psychiatrą umożliwia terapię zaburzeń i poprawę samopoczucia pacjenta.
  • Chirurg - w niektórych przypadkach, pacjenci z chorobą Hashimoto mogą wymagać interwencji chirurgicznej, takiej jak usunięcie części lub całej tarczycy.

Ważne jest, by chory na Hashimoto otrzymał wsparcie lekarza i specjalistów z różnych dziedzin medycyny. Współpraca między różnymi specjalistami może pomóc w poprawie jakości życia pacjenta i skuteczniejszej walce z chorobą.

usg tarczycy warszawa


Leczenie Hashimoto 

Podstawowym celem leczenia choroby Hashimoto jest utrzymanie poziomu hormonów tarczycy na właściwym poziomie. Leki, jakie są stosowane w leczeniu choroby Hashimoto, to preparaty zawierające syntetyczne hormony tarczycy, czyli lewotyroksynę. Preparaty te pomagają w uzupełnieniu braków hormonów tarczycy, których nie jest w stanie wytwarzać organizm pacjenta. Przyjmowanie leków pozwala na utrzymanie odpowiedniego poziomu hormonów tarczycy, co zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań choroby Hashimoto.

Leki stosowane w leczeniu choroby Hashimoto nie powodują natychmiastowej poprawy samopoczucia, dlatego trzeba cierpliwie czekać, aż poziom hormonów tarczycy ustabilizuje się na właściwym poziomie. W ciągu pierwszych kilku tygodni od rozpoczęcia leczenia pacjenci powinni poddać się badaniom laboratoryjnym, by określić skuteczność leczenia i w razie konieczności dostosować dawkę leków.

Ponadto, pacjenci chorujący na chorobę Hashimoto powinni dbać o swoje zdrowie i styl życia. Właściwa dieta i aktywność fizyczna mogą pomóc w zmniejszeniu niektórych objawów choroby. Chorzy powinni unikać jedzenia żywności, która może pogorszyć stan tarczycy, takich jak produkty sojowe, orzechy i surowe warzywa. 

Innym, ważnym elementem leczenia choroby Hashimoto jest unikanie stresu, ponieważ może on pogorszyć objawy choroby i zwiększyć ryzyko wystąpienia powikłań. Dlatego pacjenci powinni stosować techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, joga lub masaże.

Stosowanie leczenia chirurgicznego w chorobie Hashimoto jest stosunkowo rzadkie i zwykle zarezerwowane dla pacjentów, u których występują poważne powikłania lub których stan nie poprawił się po zastosowaniu innych metod leczenia. Usunięcie tarczycy, zwane tiroidetomią, może być konieczne w przypadku wystąpienia guzów, które mogą prowadzić do uszkodzenia tarczycy, a także w przypadku znacznego przerostu tarczycy, który może powodować ucisk na pobliskie narządy.

Tiroidektomia polega na usunięciu całej tarczycy lub tylko jej części, w zależności od rozległości uszkodzenia. Po operacji pacjenci zwykle wymagają dalszej terapii hormonalnej, ponieważ tarczyca nie jest już w stanie wytwarzać hormonów. Pacjenci zwykle otrzymują lewotyroksynę w celu uzupełnienia braków hormonów tarczycy.

Leczenie chirurgiczne w chorobie Hashimoto jest zwykle stosowane jako ostateczność, ponieważ wiąże się z ryzykiem powikłań a nieodpowiednio przeprowadzone może prowadzić do pogorszenia stanu pacjenta. 

KUP USG TARCZYCY

Dieta przy Hashimoto

Dieta dla osoby chorej na Hashimoto powinna być odpowiednio zbilansowana, by zapewnić odpowiednią ilość składników odżywczych, a także zapobiec nadmiernemu obciążeniu tarczycy. Jakich zasad należy przestrzegać?

  1. Unikaj produktów bogatych w jod. Chociaż jod jest niezbędny dla zdrowia tarczycy, osoby chore na chorobę Hashimoto powinny unikać produktów bogatych w ten pierwiastek, takich jak ryby, wodorosty, solone orzechy czy jodowane sól. Zbyt duża ilość jodu może zwiększyć aktywność tarczycy, co może pogorszyć objawy choroby.
  2. Ogranicz spożycie soi. Soja jest bogata w izoflawony, które mogą wpływać na poziom hormonów tarczycy. Dlatego osoby chore na chorobę Hashimoto powinny ograniczyć spożycie produktów z soi, takich jak tofu, mleko sojowe czy miso.
  3. Unikaj glutenu. Osoby chore na Hashimoto często cierpią również na chorobę trzewną, która jest związana z nietolerancją glutenu. Dlatego warto ograniczyć spożycie produktów z pszenicy, żyta czy jęczmienia, a także zastąpić je innymi źródłami węglowodanów, takimi jak kasza jaglana, ryż czy quinoa.
  4. Zwiększ spożycie warzyw i owoców. Warzywa i owoce są bogate w przeciwutleniacze, witaminy i minerały, które pomagają wzmocnić układ odpornościowy i zapobiec stanom zapalnym. Warto zwiększyć spożycie warzyw zielonych, takich jak szpinak, jarmuż czy brokuły, a także owoców jagodowych, takich jak maliny czy jagody.
  5. Spożywaj produkty bogate w białko. Białko jest niezbędne do budowy i regeneracji tkanek, a także do utrzymania zdrowej masy mięśniowej. Osoby chore na chorobę Hashimoto powinny spożywać produkty bogate w białko, takie jak mięso, ryby, jaja, nasiona roślin strączkowych czy orzechy.
  6. Unikaj przetworzonej żywności. Przetworzona żywność, takie jak fast foody, chipsy czy słodycze, zawiera wiele szkodliwych substancji, które mogą zwiększać stan zapalny i obciążać układ odpornościowy. Dlatego warto unikać takiej żywności i zastępować ją naturalnymi, nieprzetworzonymi produktami.

dieta hashimoto


Hashimoto a ciąża

Ciąża to czas, w którym kobieta musi szczególnie dbać o swoje zdrowie. W przypadku choroby Hashimoto istnieją pewne dodatkowe kwestie, o których warto wiedzieć.

Kobiety z chorobą Hashimoto, które planują lub są już w ciąży, powinny być pod opieką lekarza endokrynologa, który będzie kontrolował ich poziom hormonów tarczycy. Niedobór hormonów tarczycy w czasie ciąży może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak poronienia, przedwczesny poród, małowodzie czy nawet upośledzenie intelektualne dziecka.

Dlatego też, przed rozpoczęciem ciąży, kobiety z chorobą Hashimoto powinny poddać się kompleksowym badaniom hormonalnym, by określić poziom hormonów tarczycy i wdrożyć odpowiednie leczenie. W przypadku podejrzenia niedoczynności tarczycy, lekarz endokrynolog może przepisać lewotyroksynę, syntetyczną postać hormonu tarczycy, która jest bezpieczna w czasie ciąży i pozwala na uzupełnienie braków hormonów.

Podczas ciąży, kobieta z chorobą Hashimoto powinna regularnie kontrolować poziom hormonów tarczycy, aby uniknąć poważnych powikłań. Kolejne badania należy wykonywać co najmniej raz na trzy miesiące, a leczenie należy modyfikować, jeśli stwierdzono zmiany w poziomie hormonów tarczycy. By zapewnić matce i dziecku odpowiedni poziom hormonów tarczycy, w czasie trwania ciąży może być konieczne zwiększenie dawki lewotyroksyny.

W przypadku kobiet z chorobą Hashimoto, które już mają dziecko, zaleca się karmienie piersią, ponieważ mleko matki zawiera naturalnie występujące hormony tarczycy, które mogą pomóc w regulacji poziomu hormonów u noworodka.


Powikłania

Choroba Hashimoto prowadzi do uszkodzenia tarczycy i niedoczynności tarczycy. Niedobór hormonów tarczycy może prowadzić do poważnych powikłań, które mogą mieć wpływ na zdrowie i jakość życia pacjenta.

Jednym z najczęstszych powikłań choroby Hashimoto jest depresja. Niedobór hormonów tarczycy może prowadzić do zaburzeń nastroju, zmęczenia, braku energii i motywacji, co z kolei może prowadzić do depresji.

Innym powikłaniem jest zespół cieśni nadgarstka. Jest to schorzenie, w którym ucisk na nerw nadgarstkowy prowadzi do bólu, mrowienia i osłabienia mięśni. Zespół cieśni nadgarstka jest częstszy u osób z chorobą Hashimoto, ponieważ obrzęk tarczycy może uciskać nerwy w okolicy nadgarstka.

Niedoczynność tarczycy może również prowadzić do zaburzeń rytmu serca, takich jak migotanie przedsionków, a także do chorób serca i naczyń, takich jak miażdżyca i zawał serca.

Kolejnym następstwem choroby Hashimoto jest otyłość. Niedobór hormonów tarczycy może prowadzić do spowolnienia metabolizmu, co z kolei prowadzi do otyłości. Otyłość jest poważnym problemem zdrowotnym, który może prowadzić do cukrzycy, chorób serca i naczyń oraz innych powikłań.

Niedoczynność tarczycy może również wpłynąć na funkcję płciową i prowadzić do zaburzeń menstruacyjnych u kobiet, a także do zaburzeń erekcji u mężczyzn.

Kolejnym powikłaniem choroby Hashimoto jest osłabienie mięśni i bóle stawów. Niedobór hormonów tarczycy może prowadzić do osłabienia mięśni i bólu stawów, co utrudnia codzienne czynności.

Choroba Hashimoto może również prowadzić do zapalenia tarczycy, co wiążę się z poważnymi powikłaniami, takimi jak powiększenie tarczycy, trudności w połykaniu i oddychaniu a nawet rak tarczycy.

KUP WIZYTĘ U ENDOKRYNOLOGA

 

Bibliografia:

  • Budlewski T., Franek E., Diagnostyka obrazowa chorób tarczycy, „Choroby Serca i Naczyń” 2009, tom 6, nr 1, 37-41;
  • Hans-Wytrychowska A. Może to Hashimoto? Diagnostyka, różnicowanie i leczenie, „Medycyna po Dyplomie” 2021;
  • Lachowicz K. i wsp. Fizjologiczne aspekty postępowania dietetycznego w chorobie Hashimoto, 2019;
  • Luty J. i Bryl E., „Choroba Hashimoto: aspekt genetyczny i środowiskowy”, Forum Medycyny Rodzinnej, t. 11, nr 1, ss. 1–6, 2017.
Data dodania 28.03.2023
Data ostatniej aktualizacji 04.10.2023