Rozstanie (rozwód)

Rozstanie lub rozwód, czyli zakończenie ważnej relacji, jest trudnym przeżyciem, które wiąże się z cierpieniem psychicznym i chęcią powrotu do znanej nam rutyny. Trudności pojawiają się niezależnie od stażu związku i tego, kto zadecydował o jego zakończeniu.

Wiele par musi utrzymywać ze sobą kontakt pomimo rozstania, ponieważ łączy ich nie tylko relacja, ale i zobowiązania. Rozstanie rodziców jest bardzo trudne także dla dzieci, które muszą odnaleźć się w nowej rzeczywistości.

Kobieta ze złamanym sercem po rozstaniu

Jak poradzić sobie z rozstaniem?

Poradników na temat tego, jak uporać się z rozstaniem i porzuceniem, jest dużo, podobnie jak testów pseudopsychologicznych odnośnie tego, czy warto relację kontynuować, czy też nie. Jednak rozpad związku to bardzo indywidualna kwestia, a na podjęcie decyzji o jego zakończeniu wpływa wiele czynników. W związku z tym nie ma jednej, indywidualnej rady dla wszystkich – są jednak pewne zalecenia, które mogą pomóc w szybszym uporaniu się ze stratą.

Odpowiedź na pytanie, jak ułożyć sobie życie po rozstaniu i czy utrzymywać kontakt z byłym już partnerem/partnerką również jest dla każdego inna. Należy wziąć pod uwagę wiele okoliczności, takich, jak np. wspólne zobowiązania finansowe lub opieka nad dziećmi. Wiele zależy także od tego, w jakiej atmosferze przebiegało rozstanie i czy odbyło się ono za obopólną zgodą partnerów. W sytuacji, kiedy tylko jedno z nich chce się rozstać, negatywnych emocji jest zdecydowanie więcej i ciężko o spokojne ustalenia.

Jak przetrwać rozstanie z partnerem?

W dzisiejszych czasach osób, które przeżyły rozstanie, jest zdecydowanie więcej niż tych, które go nie doświadczyły. Rozpad relacji i utrata ukochanej osoby wywołują emocje podobne do tych, które towarzyszą człowiekowi w trakcie żałoby. Utrata bliskiej osoby związana z rozpadem związku jest porównywana w psychologii do żałoby związanej ze śmiercią – mowa tu o utracie relacji, która była ważna. Po zakończeniu związku ludzie doświadczają smutku, gniewu, złości, przygnębienia i szoku. Pojawia się także konieczność reorganizacji dotychczas ułożonego życia. Zmianie ulegają nawyki i dotychczas wypracowana rutyna W pierwszych tygodniach i miesiącach z rozstaniem związane jest dużo negatywnych emocji, a akceptacja przychodzi dopiero później.

Rozstanie można przetrwać tylko poprzez akceptację wszystkich negatywnych emocji – nie można przyspieszyć procesu adaptacji do nowych warunków: trzeba dać sobie czas, a jedynym pocieszeniem jest fakt, że jeśli nie będziemy walczyć z emocjami, to z czasem ulegną one wyciszeniu.

Dlaczego rozstanie boli?

Zakończenie relacji porównywane jest do utraty bliskiej osoby na zawsze – rozstanie jest bolesne, jest bowiem szokiem dla psychiki i należy odnaleźć się w zupełnie nowej rzeczywistości. Bardzo często traci się poczucie bezpieczeństwa, a układanie wszystkiego na nowo wiąże się z niepewnością i pesymistycznymi myślami, że „już nigdy nikogo nie znajdę”. Popadanie w smutek i apatię jest normalną reakcją, ale powinna ona mieć swój koniec. Z czasem emocje słabną, a nowa sytuacja nie jest już tak przerażająca. Na uporanie się z emocjami potrzeba jednak czasu i właśnie dlatego rozstanie jest bolesne. Czasem wspomnienie byłego partnera jeszcze długo wywołuje smutek. Ważne, aby zwrócić uwagę na to, czy po rozstaniu nie rozwija się depresja. Całkowite odcięcie się od świata i unikanie tego, co kiedyś sprawiało radość są niepokojącymi sygnałami.

Potrzebujesz wparcia po rozstaniu? Umów się do psychologa

Jak zareagować na rozstanie?

Nie ma jednej, uniwersalnej rady na to, jak zareagować na rozstanie. Oczywiście – w sytuacji, kiedy jeden z partnerów nagle oznajmia, że chce zakończyć związek, u drugiej osoby pojawiają się szok, złość, gniew, czasem niedowierzanie. Jedni reagują płaczem, natomiast inni krzykiem. Warto ze sobą rozmawiać i o rozstaniu zadecydować wspólnie. Jeśli związek nie ma przyszłości, partnerzy są obojętni, uczucie się wypaliło, nie powinno być problemu z emocjami. Jeśli natomiast do rozstania dochodzi na skutek sytuacji kryzysowej, emocje mogą przesłonić zdrowy rozsądek i partnerzy nie mogą dojść do porozumienia. Na decyzję o rozstaniu najlepiej jest zareagować spokojnie, ale czasem jest to trudne. Warto także, w sytuacji, kiedy nie potrafimy sobie poradzić, szukać pomocy u specjalisty. Psycholog lub psychoterapeuta pomogą Pacjentowi przepracować rozstanie lub rozwód i wyciągnąć z niego konstruktywne wnioski na przyszłość.

Sposoby na przepracowanie rozstania

Przede wszystkim należy zaakceptować sytuację i nie próbować walczyć z emocjami, zaprzeczać temu co się stało lub przekonywać drugiej strony do zmiany decyzji. Jeśli została ona podjęta wspólnie, obu stronom będzie zależało na tym, aby rozstanie przebiegło w miarę spokojnie i bezboleśnie. Warto ustalić, czy po zerwaniu relacji była już para będzie chciała utrzymywać kontakt. W zależności od sytuacji ograniczenie kontaktu może być pomocne w przepracowaniu rozstania. Dotyczy to także mediów społecznościowych i śledzenia drugiej osoby w sieci. Czasami ograniczenie kontaktu nie jest łatwe, a partnerów łączy więcej niż tylko związek – np. wspólna praca, wspólni znajomi, zobowiązania finansowe, dzieci.

W sytuacji, kiedy z rozstaniem wiąże się konieczność utrzymywania relacji, należy zadbać o to, aby atmosfera była spokojna. Można wstrzymać się z poważną rozmową o podziale majątku czy ustaleniu opieki nad dzieckiem, aż opadną najsilniejsze emocje i minie szok. Nie można jednak odkładać takiej rozmowy w nieskończoność.

To, jak dana osoba reaguje w sytuacji kryzysowej, zależy od typu temperamentu i indywidualnych cech charakteru. Niektórzy potrzebują rozmowy i towarzystwa znajomych lub rodziny, a inni wolą samotność – sen, filmy lub książki. Ważne, aby w momencie rozstania, kiedy minie już pierwszy szok, zacząć robić coś dla siebie. Nie wolno pogrążać się w rozpaczy, trzeba wyciągnąć wnioski i iść dalej naprzód. Jednak uwaga – robiąc coś dla siebie, trzeba to robić tylko dla siebie, a nie z myślą, że jeśli zaczniemy biegać i schudniemy, to były partner/partnerka nas zauważy i wróci do nas.

Mężczyzna z trudnymi emocjami po rozwodzie

Etapy rozstania

Zaraz po zakończeniu związku ludzie doświadczają smutku, gniewu, złości, przygnębienia i szoku. Pojawia się także konieczność reorganizacji dotychczas ułożonego życia. Zmianie ulegają nawyki i dotychczas wypracowana rutyna. Często w wyniku rozpadu związku pojawia się zaniżona samoocena, beznadzieja i poczucie wstydu lub winy.

Po rozstaniu trzeba znaleźć czas na przeżycie szoku i smutku, często w towarzystwie współczującej rodziny czy przyjaciół, ale pamiętaj, że masz też prawo do chwil tylko dla siebie – na uporządkowanie swoich myśli, przeanalizowanie sytuacji i zdecydowanie o tym, czego oczekuje się od związku. Tylko z perspektywy czasu można zrozumieć, co nie układało się w poprzednim związku, zaakceptować rozstanie i żyć dalej w dobrym stanie psychicznym.  W pierwszych tygodniach i miesiącach z rozstaniem związane jest dużo negatywnych emocji, a akceptacja przychodzi dopiero później.

Akceptacja rozstania nie jest równoznaczna z tym, że smutek przeminie. Może on pojawiać się nadal, ale z czasem coraz mniej rzeczy będzie przypominać o związku. Warto także otworzyć się na nowych ludzi, ale lepiej nie wchodzić od razu w relacje – czasami wejście w nowy związek i szukanie w ten sposób pocieszenia może skrzywdzić drugą osobę. Nie jest też dobrym rozwiązaniem z tego powodu, że przed wejściem relację z nowym partnerem warto zastanowić się nad tym, jak chcemy, aby ona wyglądała. Każdy związek pozwala nam na lepsze poznanie siebie i swoich potrzeb.

Pomoc psychologiczna

Rozstanie czy rozwód są sprawą bardzo indywidualną i decyzja powinna być podjęta po przeanalizowaniu wszystkich okoliczności. Warto poszukać pomocy i porozmawiać o swoich wątpliwościach z osobą, która wysłucha, ale nie będzie oceniać czy doradzać. Taką osobą jest psycholog lub psychoterapeuta. W przypadku, kiedy małżeństwo zastanawia się jeszcze nad pozostaniem razem, warto także, aby podjęło wspólnie psychoterapię par. Podczas takich spotkań w spokojnej, rzeczowej atmosferze, w towarzystwie bezstronnego obserwatora łatwiej będzie podjąć odpowiednie kroki w kierunku poprawy relacji lub pogodzić się z jej zakończeniem bez niepotrzebnego obwiniania i krzywdzenia się nawzajem.

Jesli chcesz skorzystać z pomocy psychologa w MindHealth, zadzwoń pod numer (22) 566 22 24 albo zarezerwuj termin wizyty w naszym sklepie internetowym.

Jak wytłumaczyć dziecku rozwód lub rozstanie rodziców?

Należy pamiętać, że dla dziecka traumatycznym przeżyciem nie będzie samo rozstanie rodziców, ale funkcjonowanie w skłóconej rodzinie, konieczność lawirowania między rodzicami lub stawianie go w sytuacji, w której ma wybrać. Niekorzystne jest także wciąganie dziecka w konflikty między byłymi partnerami.

Komunikując dziecku rozwód rodziców, należy dopasować komunikat do jego wieku i etapu rozwoju. Bez względu na wiek dziecka, w rozmowie powinni uczestniczyć obydwoje rodzice, co zapewni poczucie bezpieczeństwa.

Pytania, na które trzeba odpowiedzieć

Przed rozmową z synem lub córką rodzice powinni ustalić między sobą pewne kwestie – dziecko będzie miało dużo pytań, i choć nie wszystkie można przewidzieć, to należy przygotować się na te podstawowe:

  • Gdzie będę teraz mieszkać?
  • Kiedy będę widywać mamę, a kiedy tatę?
  • Czy będę mieć swój pokój u mamy/taty?
  • A co z moim zwierzakiem?
  • Kto mnie będzie odbierał lub odprowadzał do szkoły?
  • Czy muszę zmienić szkołę lub przedszkole?
  • Co się zmieni w moim życiu?
  • Dlaczego mama/tata musi się wyprowadzić?

W zależności od wieku dziecka i sytuacji rodziców pytania mogą być różne. Jeśli rodzice nie znają odpowiedzi na konkretne pytanie, powinni się do tego przyznać i powiedzieć dziecku, że jeszcze to ustalą. Nie wolno udzielać odpowiedzi spontanicznych, które nie będą mieć pokrycia w rzeczywistości.

Dziecko podczas rozwodu rodziców

Rozpad rodziny a miłość do dziecka

Rozmowa z dzieckiem to nie czas na kłótnie – wszystkie wzajemne pretensje powinny poczekać. Najważniejsze powinno być to, aby dziecko otrzymało jasny komunikat, wiedziało, co się wydarzy i było na to przygotowane przy jednoczesnym zachowaniu poczucia bezpieczeństwa. Maluch nie musi znać szczegółów decyzji o rozstaniu rodziców, ale musi wiedzieć, że nie ma w tym jego winy, że rodzice nie przestaną go kochać. Bardzo ważne jest wypowiedzenie głośno tego, że rodzice przestali się kochać, ale nadal kochają dziecko i chcą dla niego jak najlepiej.

Jak dzieci reagują na rozwód rodziców?

Z badań wynika, że rozstanie rodziców jest znacznie łatwiejsze dla młodszych dzieci. W wieku od 6 do 9 lat maluchy bardzo silnie odczuwają emocje, a czas rozwodu rodziców jest dla nich szczególnie trudny. Odczuwają wtedy nie tylko smutek, ale i mają poczucie zdrady, pojawia się tęsknota za rodzicem i silne przywiązanie do drugiego. U dzieci w wieku wczesnoszkolnym często występuje złe zachowanie, mające na celu zwrócenie na siebie uwagi oraz wyładowanie złości. Niezrozumienie sytuacji, nieumiejętność pogodzenia się z nią często wymagają pomocy z zewnątrz i przepracowania problemu.

Zachowania buntownicze, które pojawiły się w czasie rozwodu rodziców lub tuż po nim, są sposobem dziecka na odreagowanie sytuacji, okazanie sprzeciwu, a także pokazują, że maluch nie radzi sobie z rozładowaniem napięcia. W tej sytuacji dobrze jest zasięgnąć porady psychologa dziecięcego, który pomoże rodzicowi zrozumieć dziecko i zadbać o jego komfort, a dziecku może pomóc w zrozumieniu całej sytuacji i rozładowaniu emocji.

Czego nie robić przy dziecku w trakcie rozwodu lub po nim?

Przede wszystkim nie powinno się wciągać dziecka w kłótnie między byłymi partnerami. Nie powinno się także wypowiadać negatywnie o drugiej stronie – jest to nieumyślne namawianie dziecka do zajęcia jakiejś strony konfliktu, co rodzi w maluchu sprzeczne emocje i generuje wiele problemów. Dziecko nie powinno być nigdy zmuszone do wybierania między rodzicami, nie należy także mówić, że druga strona kocha dziecko mniej lub jest mniej zaangażowana w jego wychowanie.

Jeśli w związku z końcem związku rodziców dziecko jest zmuszone do zmiany miejsca zamieszkania, to nie powinno zmieniać się od razu wszystkiego – szkoły, zajęć dodatkowych, itp. Najlepiej, aby maluch funkcjonował w wypracowanej rutynie, obracał się w swoim, dobrze znanym mu, towarzystwie. Odrywanie dziecka od wszystkiego będzie dla niego szokiem i traumatycznym przeżyciem. Podobnie, jak słuchanie kłótnie i krzyków rodziców. Rozstanie powinno jak najmniej dotknąć dziecka w każdym aspekcie.

Kiedy rozstanie jest konieczne?

Związek dwojga ludzi przechodzi różne etapy. Uczucie zakochania i euforii, ciągłe spędzanie ze sobą czasu to pierwszy etap. Po nim przychodzi etap wyciszenia, a zakochanie zmienia się w miłość. Pojawiają się także nowe obowiązki i codzienność – nie ma czasu na randki, ale nadal partnerzy okazują sobie uczucie i są zaangażowani w związek. Zdrowy związek oparty jest na szczerości i wzajemnym szacunku. Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, kiedy rozstanie jest konieczne. Bywa, że partnerzy latami żyją obok siebie, są obojętni na swoje potrzeby, a decyzja o rozstaniu nie zapada, bowiem odpowiada im wspólnie wypracowana rutyna. Inni dość szybko orientują się, że obojętność im nie odpowiada i podejmują decyzję o rozstaniu lub pracy nad relacją. Jednak do pracy nad relacją potrzebna jest chęć obu stron – jeśli jej brakuje, warto rozważyć rozstanie, jako ścieżkę poszukiwania swojego szczęścia w życiu.

Rozstanie należy rozważać w sytuacji, kiedy związek jest toksyczny – dochodzi do aktów przemocy fizycznej lub psychicznej, partnerzy nie odnoszą się do siebie z szacunkiem, pojawia się chorobliwa zazdrość, potrzeba pełnej kontroli nad drugą osobą, a także wzbudzanie w niej poczucia winy. Każdy człowiek ma wady i zalety, jednak będąc w związku, powinno się chcieć pracować na rzecz zmiany na lepsze. Dbanie o relację, a także o uczucia drugiej osoby jest ważne, ale nie najważniejsze, trzeba też zadbać o siebie. Czasami ludzie czują się w związku samotni, a partner nie chce pracować nad relacją ani się zmieniać. Wtedy należy zadbać o siebie i rozważyć rozstanie.

Jak pocieszyć osobę po rozstaniu?

Pocieszając osobę po rozstaniu, nie powinno się samemu zaczynać tego tematu – czasami ludzie nie są gotowi do rozmowy i zwierzania się. Jedni mają potrzebę „wygadania” się, wypłakania i wspólnego spędzania czasu z innymi, aby zagłuszyć ból po rozstaniu. Inni z kolei wolą zostać sami i spokojnie się wypłakać. Lepiej jest nie udzielać rad i nie mówić, że „dobrze się stało, że doszło do rozstania”, wymieniając jednocześnie wady drugiej osoby czy związku. Dobre intencje nie zawsze są pomocne – najważniejsze jest to, co czuje dana osoba. Jeśli odczuwa ból po stracie bliskiej osoby, nie zawsze chce słuchać o jej wadach czy o tym, że rozejście się było dobrym pomysłem.

Lepiej nie można namawiać osoby, która właśnie przeżywa stratę partnera, do wychodzenia wbrew sobie na randki czy umawianie jej na siłę z innymi „wolnymi” znajomymi. Na początku prawdopodobnie będzie ona chciała odpocząć i pogodzić się ze swoją stratą, a jakiekolwiek nowe relacje nawiąże we własnym tempie.

Jak pomóc osobie po rozwodzie?

Rozwód w niczym nie różni się od rozstania pary niebędącej w formalnym związku, poza tym, że wymaga dopełnienia pewnych formalności. Należy złożyć stosowane dokumenty i w zależności od sytuacji, małżonkowie czekają na orzeczenie sądu o winie za rozpad małżeństwa lub ustanowieniu opieki nad dziećmi. Do rozwodu należy się przygotować – obligatoryjnie wnioskując o rozwód, należy mieć ze sobą odpis aktu małżeństwa i odpisy aktów urodzenia małoletnich dzieci oraz (w przypadku, gdy ma się dzieci) wykazać swoje zarobki, czyli złożyć kopię dokumentu PIT-11 za poprzedni rok oraz zaświadczenie z zakładu pracy o zarobkach za okres ostatnich sześciu miesięcy. Warto także pamiętać, że jeśli chce się coś udowodnić drugiej stronie w sądzie, należy mieć ze sobą dowody na to (np. wydatki na dzieci).

Osoba po rozwodzie może czuć się smutna i przygnębiona dłużej, niż po rozstaniu. Ma to związek z formalnościami, których trzeba dokonać, a które mogą powodować kłótnie lub napiętą atmosferę między byłymi partnerami. Jeśli chce się pomóc osobie po rozwodzie, należy pozwolić jej odreagować emocje i cierpliwie jej wysłuchać. Nie powinno się także oferować pomocy bez pokrycia (np. w znalezieniu dobrego prawnika) czy komentować sposobu prowadzenia sprawy rozwodowej.

Jeżeli sami nie czujemy się na siłach być odpowiednim wsparciem, warto zaproponować towarzyszenie osobie bliskiej podczas wizyty do psychologa lub terapeuty.

Źródła:

  • L.  Letessier, Jak przeżyć rozstanie i zadbać o siebie?, Warszawa 2021;
  • J. Wallerstein, S. Blakeslee, Rozwód, a co z dziećmi?, Warszawa 2005;
  • Dziecko w rozwodzie, Poradnik dla rodziców, Fundacja Partners Polska 2005.

Rozstanie (rozwód)