Grzybica pochwy - przyczyny, objawy, leczenie; jak zapobiegać zakażeniom?

Grzybicę pochwy leczy się odpowiednimi preparatami przeciwgrzybiczymi, a jeśli grzybica ma charakter nawracający może to wskazywać na zakażenie mieszanie (bakteryjno-grzybicze). Jakie badania wykonać w przypadku grzybicy pochwy? Jak uniknąć zakażenia?

Spis treści:

• Objawy grzybicy pochwy
• Przyczyny grzybicy pochwy
• Leczenie grzybicy pochwy
• Grzybica pochwy w ciąży
• Czy grzybicę pochwy trzeba leczyć?
• Profilaktyka grzybicy pochwy
• Czy z grzybicą pochwy można iść na basen?

Objawy grzybicy pochwy

Grzybica pochwy objawia się:

• białymi upławami, o konsystencji twarogu lub serka wiejskiego,
• zaczerwienieniem miejsc intymnych,
• świądem i pieczeniem,
• dyskomfortem podczas stosunku seksualnego,
• obrzękiem miejsc intymnych,
• czasami także dyskomfortem w trakcie kąpieli.

Jak odróżnić grzybicę pochwy od infekcji bakteryjnej?

Tym, co może wskazywać, że doszło do infekcji bakteryjnej jest zapach upławów. W przypadku zakażenia bakteryjnego mają one specyficzny przykry zapach, często określany jako rybi. Infekcja bakteryjna może także przebiegać bez dyskomfortu, pieczenia i świądu, a upławy są na ogół rzadsze.

Infekcje grzybiczo-bakteryjne

U wielu pacjentek może dojść do rozwoju infekcji mieszanej, czyli bakteryjno-grzybiczej. W tej sytuacji objawy nakładają się na siebie, a zastosowane pojedyncze leczenie nie przynosi skutku i infekcja intymna nawraca.

Jakie badania wykonać w przypadku grzybicy pochwy?

U pacjentek, zwłaszcza z nawracającą infekcją intymną, niezbędne jest wykonanie badań dodatkowych, które dadzą lekarzowi wiedzę, jakie bakterie lub grzyby są odpowiedzialne za zakażenie. Dzięki temu możliwe będzie dobranie leczenia celowanego. Wykonuje się badania:

Biocenoza pochwy

Badanie polega na pobraniu wymazu z pochwy, czyli próbki wydzieliny z dróg rodnych. Odbywa się to za pomocą wziernika – lekarz lub położna wprowadzają specjalny patyczek zakończony wacikiem do szyjki macicy i pobierają próbkę. Następnie próbka przesyłana jest do laboratorium, gdzie wykonywany jest rozmaz pod mikroskopem. Dzięki temu badaniu można określić, czy flora bakteryjna jest prawidłowa. Należy pamiętać, aby na dwa dni przed pobraniem powstrzymać się od współżycia, nie wykonywać też irygacji pochwy oraz nie stosować leków dopochwowych. Nie zaleca się wykonywać badania w trakcie antybiotykoterapii i miesiączki.

Jak interpretować wynik biocenozy pochwy?

Na ogół podaje się wyniki w 4-stopniowej skali wg Kuczyńskiej:

• I stopień – prawidłowy wymaz, duża zawartość pałeczek kwasu mlekowego, kwasy odczyn pochwy (pH 3,5-4,2).
• II stopień – prawidłowy skład mikrobioty, nieliczne bakterie i leukocyty.
• III stopień – niski poziom pałeczek kwasu mlekowego, duża ilość leukocytów.
• IV stopień – brak pałeczek kwasu mlekowego, liczne patogeny, grzyby i leukocyty.

III i IV stopień czystości pochwy wymaga wdrożenia odpowiedniego leczenia. W celu dobrania odpowiednich preparatów należy wykonać inne badanie, a mianowicie posiew z pochwy.

Posiew z pochwy

Posiew pobiera się w ten sam sposób, wprowadzając do pochwy wziernik i pobierając próbkę wydzieliny za pomocą specjalnego wacika. Na wyniki posiewu z pochwy czeka się około 4-5 dni. Wykonanie posiewu z antybiogramem pozwala ustalić rodzaj zakażenia i dobrać odpowiednie leki.

Na wykonanie posiewu z pochwy najlepiej zgłosić się rano, 3 godziny po oddaniu moczu. Badanie powinno wykonywać się minimum 5 dni po zakończone antybiotykoterapii. Na dwa dni przed badaniem należy zrezygnować ze współżycia, nie wykonywać irygacji pochwy, a także nie stosować preparatów dopochwowych.

Przyczyny grzybicy pochwy

Grzybica pochwy jest chorobą przenoszoną drogą płciową, a także może wystąpić samoistnie w przypadku zaburzeń mikrobioty dróg rodnych. Do tego typu zaburzeń dochodzi w okresie osłabionej odporności organizmu, a także stosowanej antybiotykoterapii. Grzybica pochwy może także rozwinąć się na skutek niedostatecznej lub nadmiernej higieny intymnej – irygacje pochwy wypłukują dobre bakterie i sprzyjają namnażaniu się grzybów. Z kolei niedostateczna higiena lub niewłaściwe podcieranie się (powinno się podcierać od strony sromu w kierunku odbytu) sprawiają, że bakterie i grzyby naturalnie zasiedlające jelito grube zostaną przeniesione do dróg rodnych.

Grzybicą pochwy można także zarazić się na wakacjach, np. siadając bez ręcznika na ogólnodostępnych leżakach plażowych, lub na basenie. Kandydozie sprzyja także stosowanie tabletek hormonalnych oraz błędy dietetyczne (im więcej cukru w organizmie, tym lepsze środowisko rozwoju dla grzybów). Ponadto osoby chore na cukrzycę są bardziej narażone na rozwój grzybicy.

Podsumowując, grzybica rozwija się:

• w sytuacji obniżenia odporności organizmu,
• na skutek zaburzeń hormonalnych,
• po długotrwałej antybiotykoterapii,
• przy niektórych chorobach przewlekłych, np. cukrzycy,
• na skutek nadmiernej lub niedostatecznej higieny intymnej,
• przy zmianach mikrobioty pochwy,
• podczas stosowania antykoncepcji hormonalnej,
• na skutek błędów dietetycznych.

Leczenie grzybicy pochwy

Czy grzybicę pochwy trzeba leczyć? Tak – infekcje grzybicze pochwy wymagają leczenia, ich zbagatelizowanie może przyczynić się do problemów z płodnością.

Kandydozę pochwy leczy się preparatami o działaniu przeciwgrzybiczym. Najczęściej wykorzystuje się nystatynę, natamycynę i klotrimazol w postaci globulek dopochwowych. Leczenie ogólnoustrojowe odbywa się z zastosowaniem flukonazolu lub itrakonazolu. Leczenie ogólnoustrojowe, czyli doustne, najczęściej jest stosowane w przypadku nawracającej grzybicy pochwy.

Warto także pamiętać o stosowaniu probiotyków ginekologicznych. Są one dostępne jako preparaty dopochwowe, które powinny być stosowane na noc, oraz w postaci preparatów doustnych. Zawierają one pałeczki kwasu mlekowego, które kolonizują środowisko pochwy i przywracają mu prawidłową równowagę i pH.

O zastosowanych lekach zawsze decyduje specjalista, przy czym ważne jest, aby nie przerywać kuracji, nawet jeśli nastąpi poprawa. Ważne także, aby na czas leczenia zachować abstynencję seksualną.

Grzybica pochwy a leczenie partnera

W przypadku kobiet ze stałym partnerem musi on poddać się leczeniu, aby grzybica pochwy nie powróciła. U mężczyzn grzybica penisa może nie dawać żadnych objawów lub będą one znikome. Do najczęstszych objawów grzybicy penisa u mężczyzn zaliczane są świąd penisa, zaczerwienienie prącia, czerwona wysypka. W trakcie leczenia należy zachować wstrzemięźliwość seksualną.

Czy są dostępne preparaty na grzybicę pochwy bez recepty?

Są preparaty na grzybicę pochwy bez recepty, ale w przypadku infekcji intymnej należy zawsze poradzić się lekarza. Stosowanie preparatów bez recepty jest dopuszczalne tylko w sytuacji oczekiwania na wizytę i uporczywych objawów. Wtedy leki bez recepty złagodzą objawy, ale na ogół nie wyleczą infekcji. Dlatego zawsze należy udać się do lekarza, a w trakcie wizyty powiedzieć o stosowanych preparatach bez recepty.

Nawracająca grzybica pochwy

Nawracająca grzybica pochwy może wynikać z kilku przyczyn:

• niedoleczenie grzybicy,
• dobranie nieodpowiedniego preparatu,
• zaburzeniami mikrobioty pochwy,
• infekcji mieszanej, czyli bakteryjno-grzybiczej.

W przypadku nawracającej infekcji należy wykonać badania dodatkowe, czyli opisywane wyżej biocenozę i posiew z antybiogramem. Należy także wdrożyć na stałe probiotyki ginekologiczne.

Grzybica pochwy w ciąży

Grzybica pochwy często występuje u kobiet ciężarnych. Ma to związek ze zmianami hormonalnymi w organizmie kobiety, zmianą pH, zaburzeniami tolerancji glukozy (cukrzycą ciążową) a także przekrwieniem błony śluzowej pochwy na skutek działania hormonów.

Grzybica pochwy w ciąży może czasami nie dawać żadnych objawów, a czasami pojawiają się, poza objawami charakterystycznymi, także ból i pieczenie cewki moczowej oraz bolesne parcie na mocz. Objawy te łatwo pomylić z także często występującym u ciężarnych zapaleniem układu moczowego (ZUM). Jednak każda ciężarna jest zobligowana do wykonywania comiesięcznych badań, także badań moczu, więc nieprawidłowości związane z pęcherzem moczowym będą widoczne w wynikach badania moczu.

Grzybica w ciąży wymaga leczenia, gdyż zbagatelizowanie jej może wpłynąć na przedwczesny poród, niską masę urodzeniową dziecka oraz na zakażenie dziecka grzybami w trakcie porodu i wystąpieniem u niego pleśniawek.

Profilaktyka grzybicy pochwy

Grzybicy można zapobiegać, w tym celu należy zadbać przede wszystkim o:

• Odpowiednią higienę intymną – mowa tu o codziennym podmywaniu okolic intymnych odpowiednimi do tego preparatami. W przypadku kobiet ciężarnych są specjalne płyny do higieny intymnej dla kobiet w ciąży. Warto także pamiętać, aby np. w sytuacji biegunki podmywać się po każdym oddaniu stolca. Nie zaleca się nadmiernej higieny, czyli wykonywania irygacji pochwy.
• Odpowiednią bieliznę – syntetyczna i nieprzewiewna bielizna tworzy idealne środowisko do rozwoju grzybów. Wilgoć, która nie ma ja odparować sprawia, że grzybica może się pojawić. Zalecana bielizna to bielizna bawełniana. Na noc kobiety powinny spać w luźnych spodenkach bez majtek.
• Unikanie wkładek higienicznych lub ich częstą wymianę – wkładki higieniczne tworzą wilgotne środowisko i sprzyjają namnażaniu się grzybów i bakterii. Dodatkowo zapachowe wkładki mogą podrażniać okolice intymne.
• Stosowanie probiotyków ginekologicznych w trakcie antybiotykoterapii.
• Nie powinno się korzystać z cudzych ręczników kąpielowych lub bielizny. Na basenie czy na plaży zawsze powinno się siadać na swoim ręczniku, a nie na leżaku czy ławce.
• Odpowiednią dietę – z niską podażą cukru.
• Odporność organizmu jest bardzo ważna – w przypadku obniżonej odporności grzyby i bakterie namnażają się. Dlatego warto codziennie dbać o odporność poprzez odpowiednią dietę, suplementacje brakujących witamin i minerałów oraz aktywność fizyczną.

Czy z grzybicą pochwy można iść na basen?

Nie zaleca się korzystania z basenów, sauny i jacuzzi w przypadku występującej grzybicy pochwy. Mokre środowisko, długotrwałe przebywanie w mokrym kostiumie kąpielowym oraz kontakt z innymi patogenami może wpłynąć na zaostrzenie objawów grzybicy. Ponadto grzybicą pochwy możemy zarazić innych.

Źródła:

• Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące etiopatogenezy i leczenia nawrotowej postaci drożdżakowego zapalenia pochwy i sromu, “Ginekologia Polska” 2011, nr 82, s. 869-873.
• P. Rutter, Opieka farmaceutyczna – objawy, rozpoznanie i leczenie, Edra Urban & Partner, Wrocław  2014.
• J. H. Rex, Leczenie kandydozy – wytyczne Infectious Diseases Society of America, "Medycyna Praktyczna" 09/2001.
• M. Staniszewska i in., Patogeneza i leczenie zakażeń Candida spp., “Postępy Mikrobiologii” 2014, t. 53, nr 3, s. 229-249.