Trądzik różowaty - objawy i leczenie

Trądzik różowaty objawia się także grudkami i krostkami, a także, w niektórych przypadkach zwłóknieniem tkanek i nieestetycznymi przerostami, zwłaszcza w obrębie nosa. W leczeniu stosuje się laser, leki miejscowe i doustne, duże znaczenie ma także odpowiednia pielęgnacja. 

Spis treści:

• Czym jest trądzik różowaty?y
• Objawy trądziku różowatego
• Główne postacie trądziku różowatego
• Trądzik różowaty – przyczyny
• Diagnoza i leczenie trądziku różowatego
• Dieta w leczeniu trądziku różowatego

Czym jest trądzik różowaty?

Trądzik różowaty jest chorobą skóry twarzy, nie występuje na innych partiach ciała. Dokładne przyczyny powstawania trądziku różowatego nie są znane, jednak wiadomo, że na ogół dotyczy osób w wieku dojrzałym. Objawy obejmują rumień, zmiany skórne i teleangiektazje, przy czym objawy mogą nasilać się w związku ze stosowaniem niewłaściwej pielęgnacji lub diety. Początkowe objawy to rumień w środkowej części twarzy, a zmiany skórne w trądziku pojawiają się dopiero później. Leczenie choroby powinno być prowadzone przez lekarza dermatologa.

Całkowite wyleczenie trądziku różowatego jest bardzo trudne, jest to choroba o charakterze przewlekłym. Trądzik różowaty może przybrać postać z dominacją zmian przerostowych, które leczy się chirurgicznie. Szacuje się, że trądzik różowaty dotyka około 10 proc. społeczeństwa, przy czym częściej występuje u osób z predyspozycją do choroby (czynniki genetyczne, jeśli ktoś w rodzinie chorował to zwiększa się ryzyko wystąpienie choroby).

Objawy trądziku różowatego

Początek trądziku różowatego może przebiegać jako napadowe czerwienienie skóry twarzy, natomiast między epizodami skóra wygląda prawidłowo. Następnie rumień występuje ciągle na skórze, zwłaszcza w środkowej części twarzy (na nosie i części policzków), zaczynają pojawiać się pajączki naczyniowe (tzw. teleangiektazje). U niektórych chorych dochodzi do przerostu i zwłóknienia gruczołów łojowych, co doprowadza do przerostu tkanek (ma to miejsce zwykle w obrębie nosa i nazywane jest rhinophymą).

Pojawiają się także grudki i krostki, co może nasuwać na myśl problemy skórne związane z trądzikiem młodzieńczym lub trądzikiem pospolitym, jednak skóra z trądzikiem różowatym jest piekąca oraz wyraźnie zaczerwieniona . Niewłaściwa diagnoza lub zwlekanie z udaniem się do dermatologa opóźniają wdrożenie prawidłowego leczenia oraz narażają pacjenta na zaostrzenie objawów i zmian skórnych. Podsumowując, do głównych objawów występujących w przebiegu trądziku różowatego zaliczamy:

• rumień skóry, obecny zwłaszcza w środkowej części twarzy,
• grudki i krosty, podobnie jak rumień występujące głównie centralnej części twarzy,
• powiększone naczynia krwionośne (telangiektazje), nazywane także pajączkami, 
• uczucie pieczenia i palenia skóry na zajętych obszarach, 
• obrzęk twarzy, 
• suchość skóry, łuszczenie się, szorstkość,
• nasilanie się objawów po użyciu niektórych kosmetyków do pielęgnacji, 
• objawy ze strony oczu (tzw. objawy oczne) - zaczerwienienie i podrażnienie, łzawienie, światłowstręt, niewyraźne widzenie, obrzęk i rumień powiek, a także pajączki na powiekach lub brzegach powiek.

Należy pamiętać, że u kobiet do zaostrzenia zmian skórnych dochodzi podczas owulacji, menstruacji, w czasie ciąży oraz w okresie okołomenopauzalnym.

Główne postacie trądziku różowatego

Charakterystyczne dla trądziku różowatego jest występowanie rumienia oraz zmian skórnych, pajączków oraz zmian przerostowych. Objawy mogą jednak występować z różnym nasileniem. Dlatego, ze względu na objawy, wyróżnia się następujące postaci choroby:

• rumieniowa z teleangiektazjami (poszerzonymi drobnymi naczyniami krwionośnymi) - u pacjentów z tym rodzajem trądziku różowatego objawy choroby to głównie przelotny lub trwały rumień oraz okresowe pojawianie się grudek i krostek,
• grudkowo-krostkowa, gdzie rumień występuje przetrwale, na ogół na środkowej części twarzy. Krostki i grudki również występują trwale, z okresowym zanikiem,
• z dominacją zmian przerostowych - w przypadku trądziku różowatego w tej postaci skóra u chorych jest pogrubiała, o nieregularnej powierzchni i zmianach guzowatych. Najczęściej postać przerostowo-naciekowa występuje w postaci zmian w okolicy nosa, czoła, policzków i brody. U pacjentów dochodzi do zapalenia mieszków włosowych w obrębie zmian przerostowych,
• ziarniniakowy trądzik różowaty - objawia się występowaniem żółtych, brązowych, czerwonych grudek i guzków, które mogą prowadzić do bliznowacenia, pojawia się także stan zapalny skóry,
• postać oczna – trądzik różowaty rozwija się także w postaci ocznej, która jest trudna do zdiagnozowania. Objawia się łzawieniem, przekrwieniem spojówek, swędzeniem, pieczeniem oczu., światłowstrętem, popękanymi naczynkami na powiekach oraz zapaleniem gruczołów Meiboma, nawracającą gradówką lub jęczmieniem. Towarzyszyć mu może infekcja gronkowcowa. 

Trądzik różowaty – przyczyny

Trądzik różowaty może wystąpić w każdym wieku, jednak najczęściej pojawia się u pacjentów między 30. a 50. rokiem życia. Dodatkowo częściej obserwowany jest u osób z jasną karnacją oraz u kobiet, jednak u mężczyzn ma on cięższy przebieg.

Przyczyny trądziku różowatego nie są do końca poznane. Uważa się, że za rozwój trądziku różowatego odpowiadają:

• nieprawidłowości dotyczące funkcjonowania układu odpornościowego,
• nadreaktywność naczyń krwionośnych,
• obecność na skórze mikroorganizmów - np. nużeńca albo bakterii - np. Helicobacter Pylori,
• promieniowanie ultrafioletowe (słońce, solarium),
• predyspozycje genetyczne.

Na wystąpienie trądziku różowatego bardziej narażone są osoby, w których rodzinie schorzenie występuje. W celu zapobiegania trądzikowi różowatemu należy przede wszystkim unikać ekspozycji na światło słoneczne, a osoby z predyspozycją genetyczną powinny także ograniczać pikantne potrawy, alkohol oraz w miarę możliwości - stres.

Trądzik różowaty występuje u osób starszych. Uważa się, że na jego rozwój mają wpływ takie czynniki, jak styl życia lub choroby współwystępujące, m. in.:

• cieżkostrawne pożywienie, nadmierne spożycie alkoholu,
• korzystanie z sauny,
• stosowanie leków obniżających poziom cholesterolu, 
• stosowanie glikokortykosteroidów na skórę twarzy,
• współwystępowanie opryszczki wargowej,
• zaburzenia endokrynologiczne i choroby tarczycy.

Diagnoza i leczenie trądziku różowatego

Trądzik różowaty to przewlekła choroba skóry, której diagnozą i leczeniem zajmuje się lekarz dermatolog. Na ogół lekarz stawia rozpoznanie na podstawie oględzin skóry, bardzo rzadko zaleca wykonanie dodatkowych badań, jak np. biopsji skóry. Metody leczenia dobierane są indywidualnie, w zależności od rozwoju choroby i objawów towarzyszących zmianom skórnym, odpowiedzi na leczenie oraz od czynników zaostrzających zmiany.

W leczeniu na ogół stosuje się:

• leczenie miejscowe - np. metronidazol, kwas azelaninowy, iwermektynę oraz nadtlenek benzoilu oraz leki hamujące zaczerwienienie np. oksymetazolina,
• leczenie laserem w celu redukcji rumienia i pajączków, jednak istnieją przeciwwskazania do takiego leczenia, np. ciąża, bielactwo, niewyrównana cukrzyca, przewlekłe choroby układu sercowo-naczyniowego, padaczka,
• leczenie ogólne - stosuje się antybiotyki, m. in.  doksycyklinę, limecyklinę, chlorowodorek tetracykliny, oksytetracyklinę, azytromycynę. Jeśli tradycyjne metody leczenia są nieskuteczne stosuje się izotretynoinę (leczenie ogólne retinoidami), które jest jednak obarczone ryzykiem powikłań oraz przeciwwskazane w ciąży, ponieważ może uszkadzać płód,
• leczenie przerostu tkanek (leczenie w obrębie zmian przerostowych) - zabieg chirurgiczny z tzw. rekonstrukcją płatową lub przeszczepem skóry, kriochirurgię, elektrokoagulację, dermabrazję lub terapię laserową. 

Bardzo ważne jest, aby pacjent stosował się do zaleceń lekarza oraz unikał czynników nasilających objawy. Odpowiednie leczenie obejmuje także właściwą pielęgnację skóry, która jest wrażliwa i podatna na urazy. Podczas pielęgnacji i mycia twarzy należy unikać tarcia skóry oraz kosmetyków wywołujących podrażnienia lub uczulających, zalecane są jedynie dermokosmetyki do skóry wrażliwej, zawierające substancje nawilżające i zmiękczające, działające ochronnie na warstwę lipidową skóry.

Trądzik różowaty należy leczyć, a codzienna pielęgnacja może pomóc w redukcji rumienia twarzy i ograniczaniu występowania zmian. Należy unikać zapachowych i syntetycznych kosmetyków, które mogą zaostrzać objawy. Osoby z trądzikiem różowatym muszą zmienić na stałe nawyki w pielęgnacji skóry twarzy, powrót do starych kosmetyków nawet po ustabilizowaniu choroby może skutkować ponownym nasileniem zmian. 

Dieta w leczeniu trądziku różowatego

Dieta powinna być wsparciem dla ogólnego leczenia trądziku różowatego. Należy przy tym pamiętać, że pilnowanie właściwej diety u osób ze skłonnością osobniczą do rozwoju trądziku może pomóc w zapobieganiu chorobie. W diecie mającej pomóc w leczeniu trądziku powinno się unikać produktów wysokoprzetworzonych, żywności typu fast-food, cukru, produktów o wysokim indeksie glikemicznym, alkoholu, piknatnych przypraw oraz nadmiernej ilości kawy i herbaty. Warto także ograniczać potrawy bogate w histaminę, czyli np. sery pleśniowe. 

Źródła

1. P. Brzeziński, Leczenie miejscowe w trądziku różowatym, Forum Medycyny Rodzinnej 2010, 4(4): 263-272;
2.  A. Czarnecka, J. Tymicka J. Trądzik różowaty - postacie kliniczne i leczenie. Post. Dermatol. Alergol. 2005; 3: 156–160;
3. National Rosacea Society, Rosacea.org;
4.  B. Raszeja-Kotelba, K. Pecold, H. Pecold-Stępniewska i wsp. Oczny trądzik różowaty — aktualne dane etiopatogenetyczne, kliniczne i terapeutyczne oraz opis trzech przypadków. Post. Dermatol. Alergol. 2004; 21: 144–150;
5.  S. Tuleya, Research highlights of acne and rosacea treatments: the latest research from recent AAD meetings and more. Skin & Aging 2003; 11: 70–72.